ڕێنمایی بۆ توێژەر

ئامانج و بواری کارکردن

گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان بابەتی ڕەسەن لەسەر دوایین پرس و ڕەوتەکان بڵاودەکاتەوە لە بواری زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان، کە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا ڕوودەدەن لە مەنهەجی زانست، ڕێنمایی، فێربوون، سیاسەت و ئامادەکاری خوازیارانی زانست بە ئامانجی پێشخستنی زانیاری لەسەر تیۆری و پراکتیکی پەروەردەیو زانست.

دەستەی توێژەرانی گۆڤارەکە بانگهێشتی هەر تۆژينەوەێک دەکات کە باس لە بابەتێکی پەروەردەی زانستی پەیوەندیدار بکات کە ڕێبازێکی زانستی دامەزراو و دانپێدانراو بەکاردەهێنێت و هەروەها کاریگەری لەسەر دانیشتوانی نیشتمانی و نێودەوڵەتی هەبێت یان گشتگیر بێت.

بوارەکانی توێژینەوە کە لە گۆڤارەکەماندا بڵاودەکرێنەوە بە گشتی بریتین لە: زانستی ئیسلامیەکان، یاسا، کارگێڕی، ژمیریاری، مێژوو، جوگرافيا، پەروەردەی جەستەيى و زانستى وەرزش، دەروونناسی و ئەدەب وزمانەکانی کوردی و عەرەبی و ئینگلیزی، یان هەر بابەتێکی تر ی زانستە ڕامیارییەکان و فەلسەفە.

کاتی تەرخانکراو بۆ بڵاوکردنەوە

1. بەپێی سیاسەتی گۆڤارەکەمان، هەر توێژینەوەیەک پێشکەش بە گۆڤارەکەمان دەکرێت پێویستە لە ماوەی (٣٠) سی ڕۆژدا لە بەرواری وەرگرتنیەوە، ئەنجامەکەی یەکلایی بکرێتەوە لە لایەن دوو هەڵسەنگێنەری دەرەکییەوە. بەڵام هەندێک جار بە هۆی هۆکاری سەروو دەسەڵاتی دەستەی گۆڤارەوە ناتوانین لەو ماوەیەدا ئەنجامی کۆتایی و یەکلاکەرەوە بۆ توێژینەوەکە بەدەست بهێنین؛ بۆ نموونە، خشتەی کارکردن و پابەندبوونەکانی کەسی هەڵسەنگێنەر کە دەبێتە مایەی دواکەوتن بەتایبەتی کاتێک کە یەکێک یان هەردوو کەسی هەڵسەنگێنەر هاوڵاتی یان نیشتەجێی دەرەوەی هەرێم و عێراقن و پسپۆڕی ووردی ئەو بوارەن. ئێمە وەک دەستەی نووسەرانی گۆڤار لەوە تێدەگەین کە ئەم دواکەوتنە دەبێتە مایەی نیگەرانی و بێزاری توێژەر، بەڵام ئامانجی گۆڤارەکەمان ئەوەیە کە توێژینەوەکان لەلایەن کەسانی زانا و پسپۆڕەوە هەڵسەنگاندنێکی ووردو زانستی ئاست بەرزیان بۆ بکرێت بەو مەبەستەی باشترین ئەنجام مسۆگەر بکەین و بە بەرزترین کواڵیتی بۆ توێژەرانی خۆشەویست. بۆیە ئێمە هەمیشە لە پەیوەندی بەردەوامدا دەبین لەنێوان توێژەران و هەڵسەنگێنەرەکان.
2. ئەگەر هەردوو هەڵسەنگێنەر توێژینەوەکەیان پێپەسەند بوو بە سەرنج و تێبینیەوە، سەرنووسەری بەشەکە هەموو سەرنج و تێبینیەکان ڕەوانەی توێژەر دەکات بە مەبەستی چاککردنیان. توێژەریش لە لای خۆیەوە پیویستە لە ماوەی (٦٠) شەست ڕۆژدا توێژینەوەکەی چاک بکات و دوا نوسخەی توێژینەوکەی بنیرێتەوە بۆ گۆڤار بۆ بڵاوکردنەوە. ئەگەر تویژەر پیویستی بە کاتی زیاتر هەبوو، پێویستە پەیوەندی بکات بە گۆڤارەوە، وە ئەگەر هیچ وەڵامێک یان پەیوەندیەک نەبوو لە ماوەی دیاریکراودا، ئەوا فایلەکەی دادەخرێت و توێژینەوەک بڵاو ناکرێتەوە.
3. ئەگەر هەڵسەنگینەرێک توێژینەوەکەی پێشياو بوو بۆ بڵاوکردنەوە، هەڵسەنگێنەرەکەی دیکە ڕەتی کردەوە، سەرنووسەری بەشەکە توێژینەوەکە دەنێرێت بۆ هەڵسەنگێنەری سێیەم کە پرسی شیاو بوون یان شیاو نەبوون یەکلادەکاتەوە. ئەگەر هەڵسەنگێنەری سێیەم توێژینەوەکەی پێشیاو بوو، ئەوا خاڵی دووەمی سەرەوە جیبەجێ دەکرێت. بەڵام ئەگەر پێی شیاو نەبوو، ئەوا توێژینەوەکە ڕەت دەکرێتەوە و فایلەکە دادەخرێت. 

پێشکەشکردن

بەمەبەستی بڵآوکردنەوەی توێژینەوە لە گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان، پێویستە ئەم خاڵانەی خوارەوە ڕەچاو بکرێن:

1. پێشکەشکردنی توێژینەوەیەک بۆ گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان بەو مانایە دێت کە توێژینەوەکە بەرهەمێکە کە پێشتر بڵاو نەکراوەتەوە، و لە هیچ شوێنێکی دیکەدا لەبەرچاو نەگیراوە بۆ بڵاوکردنەوە. لەگەڵ وەرگرتنی لەلایەن گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان، توێژەر ڕازی دەبێت کە لە هیچ گۆڤار یان بڵاوکراوەیەکی تردا بە هەمان ناوەرۆک و فۆرمات یان بە زمان یان فۆرماتێکی تر بڵاو ناکاتەوە.
2. پێویستە پۆرتاڵی پێشکەشکردنی گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان بەکاربهێنرێت بۆ پێشکەشکردنی توێژینەوەکە لەپاش جێبەجێکردنی هەموو ڕێنماییەکانی گۆڤار، بە تایبەتی ئەو شێوەیەی (فۆرمات)ەی کە گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان کاری پێدەکات. بۆ هاوکاری تەکنیکی، سەبارەت بە چۆنیەتی بەکارهێنانی سیستەمی پێشکەشکردن، تکایە سەردانی ئەم لینکە بکە:  

وە هەروەها لەم لینکەوە فۆرماتی داواکراو لە لایەن گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان ، دابگرە: لینک

یان سەردانی پرسیارە بەردەوامەکانمان (FAQ) بکە، یان بۆ هەر هاوکارییەکی تر، دەکرێت پەیوەندیمان پێوە بکەن لە رێگەی ئەم ئیمەیڵەی خوارەوە:

[email protected]

3. زۆر گرنگە توێژەر ناسنامەی ORCID ی خۆی هەبێت و بەکاری بهێنێت بۆ جیاکردنەوەی توێژینەوەکانی لە توێژینەوەکانی توێژەرانی دیکە. بۆچی ناسنامەی ORCID گرنگە؟ چونکە ئەگەر توێژینەوەکەت وەربگیرێت و بڵاوکرایەوە، هاوپێچی پڕۆفایلی ناسنامەی ORCID ی تایبەت بە توێژەر دەبێت. دامەزراوەکان و خاوەن پشتگيرىیە داراییەکان (Funding Individuals and Organisations) زیاتر داوا لە توێژەران دەکەن کە ناسنامەی ORCIDیان هەبێت

بۆ زانیاری زیاتر دەربارەی ORCID دەتوانن سوود لەم لینکە وەربگرن. بۆ چۆنیەتی دروست کردنی ئەکاونتی ORCID دەتوانی سەردانی ئەم لینکە بکەی

4. بەناردنی توێژینەوە بۆ گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان ، پێویستە دوو ڕووگیراوەی (نوسخە)ی ئەلیکترۆنی توێژینەوەکە پێشکەش بکرێت.

لە نوسخەی یەکەمدا، تکایە لاپەڕەی ناونیشانی توێژینەوەکە بێناو بکە و هیچ زانیارییەک دەربارەی توێژەران و پەیوەندییە دامەزراوەییەکان و سوپاس وپێزانین مەنووسە، چونکە گۆڤارەکە سیاسەتی پێداچوونەوەی هاوتای دوو هەڵسەنگێنەر (Double-blind Peer Review) جێبەجێ دەکات. لە پاشان ناو و ناونیشانی ئەکادیمی و شوێنی کارو ژمارەی پەیوەندی و ئیمەیڵ یان هەر وردەکارییەکی دیکەی پەیوەندیکردنت بە دروستی بنووسە لە شوێنی داواکرادا لە پۆرتاڵی گۆڤارەکە، هەروەها هەر زانیارییەکی پەیوەندیکردنی دیکە لە ئەگەری نەتوانینمان بە پەیوەندی کردن پێتانەوە لە ڕێگەی زانیاری بەردەست.

لە نوسخەی دووەمدا، بە پێچەوانەی نوسخەی یەکەم، پێویستە لاپەڕەی ناونیشانەکە ئەمانە لەخۆبگرێت:

• ناوی هەموو توێژەران، زانیاری پەیوەندیکردن بۆ پەیامنێری دیاریکراو.
• ناونیشانێکی کورتی زانیاری کە وشە سەرەکییە سەرەکییەکانی تێدایە. ناونیشانەکە نابێت کورتکراوەی تێدابێت.
• ناونیشانێکی کورت کە کەمتر لە ٤٠ پیت بێت؛
• ناوی تەواوی توێژەران؛
• پەیوەندییە دامەزراوەییەکانی توێژەر کە کارەکە تێیدا بەڕێوەچووە؛
• سوپاس و پێزانین؛

 

 .5 سەرەڕای ئەو دووخاڵەی سەرەوە، پێویستە توێژەر ڕەچاوی ئەم خاڵانەی خوارەوە بکات بۆ هەردوو نووسخەی پێشکەشکراو کە لەسەرەوە باسکراون:

ا- پوختە

تکایە کورتەیەک سەبارەت بە تویژینەوەکەت کە لە٢٥٠ وشە زیاتر نەبێت بە هەردوو زمانی کوردی و ئینگلیزی، ئەگەر توێژینەوەکە بە زمانی کوردی نووسرابوو ، وە بۆ هەردوو زمانی عەرەبی و ئینگلیزی بەهەمان شێوە، ئەگەر توێژینەوەکە بە زمانی عەرەبی نووسرابوو ، کورتەیەک دەنووسيت بە هەردوو زمانی عەرەبی و ئینگلیزی ، وەئەگەر توێژینەوەکە بە زمانی ئینگلیزی نووسرابوو  کورتەیەک دەنووسيت بە هەردوو زمانی ئینگلیزی و عەرەبی. وە وشە سەرەکییەکانی توێژینەوەکە لە ئەستۆ بگڕیت، کە پێکهاتبێت لە ٥ تا ٧ وشە کە پێویستە وشەی سەرەکی بن لە توێژینەوەکەدا.

ب- سەرچاوەکان

ئەم گۆڤارە شێوازی ئاماژەی APA بەکاردەهێنێت و پێویستە توێژەران پێوەی پابەند بن. بۆ زانیاری زیاتر، تکایە سەردانی ئەم ماڵپەڕە بکە لەم لینکەوە:  (لینکی تایبەت بە چۆنیەتی بەکارهێنانی سەرچاوەکان لە سیستەمی APA).

ج- خشتەکان

خشتەکان پێویستە  تەواوکەری ئەو زانیاریانە بن کە لە دەقەکەدا هاتووە نەک دووبارە. پێویستە وەک فایلێکی دەستکاریکراو دابین بکرێن نەک وەک وێنە لێبدرێن. دەبێ پوخت بن بەڵام گشتگیر بن – خشتە و وێنە و تێبینییەکان بەبێ ئاماژەدان بە دەقەکە ڕوون بێت. هەموو کورتکراوەکان دەبێت لە تێبینییەکانی ژێرەوەدا(الحواشي السفلية) پێناسە بکرێن. هێماکان: †، ‡، §، ¶، پێویستە بەکاربهێنرێت (بەو ڕیزبەندییە) و *، **، *** بۆ بەهاکانی  P (P-values) تەرخان بکرێت. پێویستە لە سەردێڕەکاندا پێوەرە ئامارییەکانی وەک (انحراف معياري)SD یان SEM (نموذج معادلة هيكلية) (Structural Equation Modeling) دەستنیشان بکرێن.

د- وێنەکان

پێویستە توێژەران بەرزترین کوالیتی وێنەکان بنێرن، به مەبەستی پێداچوونەوەی هاوتا، جۆرەها فۆرمات و قەبارە و وردبینی فیگەری ڕەنگاوڕەنگ بەکار بێت.

ه- خاڵەکانی شێوازی گشتی

ئەم خاڵانەی خوارەوە  بۆ فۆرماتکردن و ستایلی توێژینەوەکە ڕەچاو بکە:

1. کورتکراوە: بە گشتی نابێت زاراوەکان کورت بکرێتەوە مەگەر دووبارە بەکاربهێنرێن و کورتکراوەکە یارمەتیدەر بێت بۆ خوێنەر. سەرەتا وشەکە بە تەواوی بەکاربهێنە، دواتر کورتکراوەی ناو کەوانە. دواتر تەنها کورتکراوە بەکاربهێنە.
2. ناوی بازرگانی: ماددە کیمیاییەکان تەنها پێویستە بە ناوی گشتی ئاماژەیان پێبدرێت. ناوی بازرگانی نابێت بەکاربهێنرێت. پێویستە بە ناوی گشتی خۆیان ئاماژە بە دەرمانەکان بکرێت. ئەگەر دەرمانی تایبەتمەند لە توێژینەوەکەدا بەکارهێنراوە، ئەوا بە ناوی گشتی خۆیان ئاماژە بەمانە بکە، ناوی تایبەتمەند و ناو و شوێنی بەرهەمهێنەرەکە لە نێو کەوانەدا باس بکە.

و- ژمارەی ووشەکانی توێژینەوە

ژمارەی ووشەی قبوڵکراو بۆ بڵاو کردنەوە لە گۆڤارێکەوە بۆ گۆڤارێکی تر جیاوازە. بە پێی سیستەم و سیاسیتی گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان، هیچ توێژینەوەیەک وەرناگیرێت ئەگەر ژمارەی ووشەکانی لە (٤٠٠٠) چوار هەزار ووشە کەمتر بێت و  لە(١٠٠٠٠) دە هەزار ووشە زیاتر نەبێت، مەگەر لە حاڵەتی دەگمەندا کە توێژینەوەکە وا بخوازێت لەو بڕە زیاتر بێت، لەسەر ڕەزامەندی سەرنووسەری گۆڤار دەکرێت هەتا (١٢٠٠٠) دوازدە هەزار ووشە بێت. شێوازی ئەژمارکردنەکاش لە پێشەکی توێژینەوەکە هەتا دوا ووشەی دەرەنجام دەبێت. بە واتایەکی دیکە، پوختەو لیستی سەرچاوەکان و پاشکۆکان ئەژمار ناکرێن. 

زمانی بەکارهاتوو لە توێژینەوەدا

گۆڤارەکەمان هەموو توێژینەوەیەک وەردەگرێت لە چوارچێوەی زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان، و دەکرێت بە زمانەکانی کوردی، عەرەبی یان ئینگلیزی نووسرابێت.

ئەرکەکانی توێژەر

پێویستە توێژەر ئەم خالانەی خوارەوە ڕەچاو بکات پێش پێشکەشکردنی توێژینەوەکە:

1. پشکنین بکات بۆ ئاست بەرزی زمانی بەکارهاتوو، لە گەڵ ئەوەشدا ڕێزمانێکی دروست و هیچ هەڵەیەکی تایپکردن و ڕێنووسی بۆ هەرسێ زمانە کوردی و عەرەبی و ئینگلیزییەکان بوونی نەبێت. چونکە گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان بەرپرسیار نییە لە ڕاستکردنەوەی زمانەکان، لەگەڵ ئەوەشدا، لە لایەن کەسی پسپۆڕەوە زمانەکە دەپشکنرێت بە مەبەستی دڵنیابوون لە ئاست بەرزی زمانەوانی توێژینەوەکە. ئەگەر دەرکەوت کە لێکۆڵینەوەکە بە زمانێکی خراپ نووسراوە، ئەوا لێکۆڵینەوەکە دەگەڕێنینەوە بۆ توێژەر بۆ ڕاستکردنەوەی زمانەکە و چاککردنی لە هەڵەکان.
2. لە خراپترین حاڵەتدا، دەکرێت بڵاوکردنەوەی توێژینەوەیەک ڕەتبکرێتەوە ئەگەر توێژەرەکە نەتوانێت ستانداردی داواکراوی بەکارهێنانی زمان بپارێزێت، تەنانەت ئەگەر توێژینەوەکە لەلایەن هەڵسەنگێنەرانەوە قبوڵ کرابێت.
3. دەبێت جۆری ئەو فایلەی کە توێژینەوەکەی لەسەر نووسراوە فایلی مایکرۆسۆفت ۆرد (Microsoft Word) بێت.
4. پێویستە ناوەرۆکی توێژینەوەکە هەموو بەشە بنچینەییەکانی تۆژينەوەی تێدا بێت، وەک: پوختە (بە هەر سێ زمانی کوردی و عەرەبی و ئینگلیزی)، پێشەکی، کە تێیدا پرسیارو گرنگی توێژینەوەو ئامانجەکان و مێتۆدی توێژینەوەکەی بە ڕوونی تێدابێت. لەپاشان بەشەکانی دیکەی توێژینەوەکەی لە ئەستۆ بگرێت و ئەنجامەکان، و دەرەنجامەکان، فیگەرەکان، خشتەکانی بە ڕوونی و بەرزترین ڕوونبینی (High Resolution) بێت.
5. دوابەدوای پێشکەشکردنەکە، پێویستە توێژەر بڕی (١٥٠٠٠٠) سەدوپەنجا هەزار دیناری عێراقی ڕادستی گۆڤار بکات، ئەگەر ژمادەی ووشەکانی لە (٦٠٠٠بۆ ٦٧٥٠) شەش هەزەر بۆ شەش هەزارو حەوسەدو پەنجا ووشە تێپەرنەکات. لەسەروو ئەو ژمارەیەوە، پیویستە تویژەر بڕی (١٠٠٠٠)دیناری زیادە بدات بۆ هەر (٧٥٠) حەوسەدو پەنجا ووشەیەکی زیادە هەتا دەگاتە (١٠٠٠٠) دە هەزار ووشە، وە لە سەرو  ئەو بڕەوە توێژینەوەکە وەر ناگیرێت لە بنەڕەتدا، هەر وەک لە سەرەوە ئاماژەی پێدراوە.

هاوتوێژەر

1. هاوتوێژەر هەر کەسێکە کە بەشدارییەکی بەرچاو لە توێژینەوەکەدا هەبێت ببێتە یەکێک لە نووسەرەکانی توێژینەوەکە.
2. دوو جۆر هاوبەشی نووسین هەیە کە دەبێت کە گرنگە لەیەک جودا بکرێنەوە:

ا- هاوتوێژەری سەرەکی

هەر وەک لە پێناسەکەی سەرەوەدا هاتووە، هاوتویژەر بەکەسێک دەوترێت کە بەشدارییەکی بەرچاوی لە توێژینەوەکەی کردبێت، و بەرپرسیارێتی و لێپرسینەوەیان لە ئەنجامی توێژینەوە بڵاوکراوەکاندا هاوبەشە.

ب- هاوتوێژەری پەیوەندیدار

هاوتوێژەری پەیوەندیدار مامەڵە لەگەڵ هەموو توێژئینەوەکان دەکات سەبارەت بە بابەتەکە و بە ناوی هەموو نووسەرەکانەوە ڕێکەوتنی بڵاوکردنەوە واژۆ دەکات ئەگەر زیاتر لە نووسەرێک بابەتێک بنووسێت. جگە لەوەی دڵنیابن لە دروستی هەموو پەیوەندییەکانی نووسەر، دەبێت لەسەر ئەو ڕێکوپێکیش ڕێکبکەون کە ناوەکانیان لە وتارەکەدا دەردەکەون.

3. دەکرێت لە توێژینەوەیەکدا زیاتر لە هاوتوێژەرێک بوونی هەبێت لە توێژینەوەکەدا وە هیچ سنوورێکی دیاریکراو بۆ ژمارەی نووسەران دانەنراوە.، بەڵآم گۆڤار پێی باشە لە پێنج (٥) کەس زیاتر نەبێت.
4. دەکرێت هاوتوێژەرێک یان زیاتر ڕێگری لە بڵاوکردنەوەی توێژینەوەکە بکەن، ئەگەر پێی وابێت لەگەڵ ئەو پێداچوونەوەیەدا نییە کە هاوتوێژەرەکانی تر ئەنجامیانداوە. بۆ ئەم مەبەستە، ئەگەر دۆخێکی وا ڕوویدا، تکایە پەیوەندی بکە بە گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان لە ڕێی ئەم ئیمەیڵەوە [email protected] و بە ووردی هۆکارەکانی ڕێگریەکە بنووسەو بەڵگەنامەکان هاوپێچ بکە لەگەڵیدا. پاشان گۆڤار کاری پێویستی لەسەر دەکات.
5. هەموو ئەرکەکانی توێژەر کە لە خاڵەکانی ئەم بڕگەیەدا هاتووە، بەهەمان شێوە هاوتوێژەران و توێژەرانی پەیوەندیداریش دەگرێتەوە.

بابەتی رەوشت (ئەخلاق) لە توێژینەوەدا

بۆچی رەچاوکردنی رەوشت لە ئەنجامدانی توێژینەوەدا گرنگە؟ وەک ئاشکرایە، توێژینەوەی کۆمەڵایەتی لە بەستێنی کۆمەڵایەتیدا ئەنجام دەدرێت، هەر بۆیە توێژەران دەبێ رەچاوی زۆر  تێبینی سیاسی و ڕەوشتی هاوکات لەگەڵ تێبینییە زانستیەکانی سەبارەت بە دیزاین و جێبەجێ کردنی توێژینەوە بکەن . رەچاو کردنی رەوشت لە توێژینەوەدا گرنگە لە بەرئەوەی کە توێژینەوە بریتییە لە کۆکردنەوەی زانیاری لەخەڵک و دەربارەی خەڵک و جارێکی تر گەڕانەوەی ئەو زانیارییانە بۆ ناو خەڵک. هەر بۆیە توێژەرەکان پێویستیان بە پاراستنی بەشداربووانی توێژینەوەکەیان، و بنیاتنانی متمانە لەگەڵیان هەیە. لەم سۆنگەیەوە، گۆڤارەکەمان زۆر بە گرنگی جەخت دەکاتەوە لە پرسەکانی پەیوەندیدار بە رەوشت لە توێژینەوەدا، بە تایبەت لە بابەتەکانی: پاراستنی بەشداربوون، بەشداری خۆویستانە یان رەزامەندی ئاگایانەی بەشدار بوو لە توێژینەوەدا و چەندین پرسی تر وەک نەگەیاندنی زیان بە بەشداربوو، بێناوی و پاراستنی نهێنی و فێڵ نەکردن(هەڵخەڵەتاندن) سەرهەڵدەدات.

سەرەڕای ئەو خاڵانەی سەرەوە، و بەمەبەستی پاراستنی یەکپارچەیی گۆڤار، پێویستە توێژەر ستانداردە ڕەوشتییە توندەکان لەبەرچاو بگرن بەدەرخستنی کۆمەڵە بابەتێک وەک:

 ١. بەیاننامەی بەردەستبوونی داتا (Data Availability Statement)

واتە: توێژەر بە نووسین لە توێژینەوەکەیدا ئەوەی دەرخستبێت کە داتاکانی توێژینەوە پەیوەست بە توێژینەوەیەک لە کوێدا بەردەستن، و لە چ بارودۆخێکدا دەتوانرێت دەستیان بە داتاکان بگات.

 ٢. بەیاننامەی دارایی (Funding Statement)

واتە کێ هاوکاری دارایی توێژەری کردووە ئەگەر لە چوارچێوەی پرۆژەیەکدا بوو؟ توێژەران دەبێ هەموو سەرچاوەکانی دارایی یان پارە پێدانیان لە بەشی سوپاسگوزاریدا بنووسن. توێژەران بەرپرسیارن لە وردی دەستنیشانکردنی پارەدەرەکانیان.

 ٣. ئاشکراکردنی ناکۆکی بەرژەوەندییەکان (Conflict of Interest Disclosure)

بە مەبەستی خۆ پاراستن لە ناکۆکی بەرژەوەندییەکان، زۆربەی گۆڤارەکان پرۆسەی ئاشکراکردنی فەرمی و بەڵگەداریان لە سیاسەتەکەیاندا گرتۆتەبەر بەرامبەر توێژەر، چونکە لەم رێگەیەوە چاوەڕوان دەکرێت توێژەر شەفاف بێت لە پرڕۆسەی نووسینەکەدا و ناوەرۆکی توێژینەوەکە هیچ ناکۆکیەکی نیە لەگەڵ بەرژەوەندییە دارایی و زانستی و کۆمەڵایەتیەکانی کەسێک، لایەنێک یان ڕێکخراوێکی دیکە.

 ٤. بەیاننامەی پەسەندکردنی ئەخلاق (Ethics Approval Statement)

بەیاننامەکانی پەسەندکردنی ئەخلاقی باس لەوە دەکەن کە ڕەزامەندی ئەخلاقی بۆ لێکۆڵینەوەیەک لە کوێ بەدەست هاتووە. لەم بەیاننامەیەدا، توێژەر بەڵێندەدات بە پاراستنی بەشداربوون، بەشداری خۆویستانە یان رەزامەندی ئاگایانەی بەشدار بوو لە توێژینەوەدا و چەندین پرسی تر وەک نەگەیاندنی زیان بە بەشداربوو، بێناوی و پاراستنی نهێنی و فێل نەکردن(هەڵخەڵەتاندن)،و ڕەزامەندی تایبەتی کەسی نەخۆش، هەروەک لە سەرەوە باسکراون. ئەمە بە تایبەتی گرنگە بۆ توێژینەوەکان لەگەڵ مرۆڤ. ئەم جۆرە بەیاننامەیە لە پشتبەستن بە مێتۆدی چەندێتی بوونیان زۆرە. لێرەدا ئەو دەزگایەی یان لایەنەی کە توێژەر کاری بۆدەکات، ڕێکاری تایبەتی خۆیان هەیە بۆ ئەم پرسە و لە پاش جێبەجیکردنی هەموو رێکارەکان، دەزگاکە یان لایەنەکە فەرمانی "پەسەندکردنی ئەخلاقی" بۆ توێژەر دەردەکات بە مەبەستی ڕاپەراندنی توێژینەوەکەی. گۆڤارەکەمان داوای کۆپییەکی ئەو بەیاننامەیە دەکات کە هاوپێچ بکرێت لەگەڵ پێشکەشکردنی توێژینەوەکەدا.

میتۆدەکانی توێژینەوە

توێژەر ئازادە میتۆدەکانی توێژینەوە وەک میتۆدی چەندێتی، بەو مەرجەی خاڵەکانی بابەتی ڕەوشت کە لە بەشی هەشتەمدا ڕوونکراوەتەوە جێبەجێ بکرێن، و میتۆدی چۆنیەتی یان تێکەڵاو بە پێی پێویستی توێژینەوەکە.

لە هەمان کاتدا، دەکرێت توێژینەوەکی شیکاریبێت لە روانگەی میتۆدی سیناریۆسازی. لە ڕاستیدا، سیاسەتی گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان ئەم جۆرە میتۆدەی پێ پەسەندە و  بەگرنگیش ئەژماری دەکات، بەومەرجەی ئەم میتۆدە بۆ وەسفکردنی کۆمەڵێک بارودۆخی ئەگەری داهاتوو بەکاربهێنرێت، ئەگەرنا، وەک خەیاڵێک دەمێنێتەوە و ناتوانێت خزمەت بە هیچ گریمانەیەک بکات لە بواری زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتییەکاندا. بە واتایەکی تر، هەر توێژینەوەیەک میتۆدی سیناریۆسازی بەکاربهێنێت، ئەوا دەبێت هەڵسەنگاندنەکان بە درێژایی قۆناغە جیاجیاکانی توێژینەوەکە ئەنجام بدرێت. لە هەمان کاتدا، هەر گێڕانەوەیەک لە چوارچێوەی سیناریۆکەدا دەکرێت، پێویستە وەک حاڵەتێک باسبکرێت کە شیاوی لێکۆڵینەوە کردن بێت و ئەگەری ڕوودانی هەبیت؛ وە کاتێک کە توێژەر جەختکردنەوەیەک لەسەر ئەگەرەکان دەکات، پێویستە دەرەنجامەکانی ئەو جەختکردنەوەیە خزمەت بە گریمەنای توێژینەوەکە بکەن.  ئەگەر بەم شێوەیە نەبیت کە باسکرا، ئەوا گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتیەکان توێژینەوەکە وەر ناگرێت. 

دزیکردنی فیکری  (Plagiarism)و لێکچوونی دەق (Text Similarity)

هەموو لێکۆڵینەوەیەکی وەرگیراو  لە لایەن گۆڤارەکەمانەوە پشکنینی دزیکردنی فیکری و لێکچوونی دەقی بۆ دەکرێت پێش ناردنیان بۆ هەڵسەنگێنەران. ئەگەر توێژینەوەکە ڕەسەن بێت، پێویستە نووسەر هەوڵبدات خۆی لە دزیکردنی فیکری بەدوور بگرێت، بۆیە سفر دزیکردن پێویستە.

سەبارەت بە لێکچوونی دەق، گۆڤارەکەمان تەنها ڕێگە بە زۆرترین لێکچوونی دەق دەدات کە لەسەدا ١٥ زیاتر نەبێت لەگەڵ سەرچاوەکانی تر، تەنانەت ئەگەر سەرچاوەکەی تریش کارەکانی پێشووی توێژەرەکە خۆی بێت. ئەگەر لێکجوونەکە گەیشتە ڕێژەی 17%، توێژینەوەکەت نزیکە لە ڕەتکردنەوە.

لە پاش بڵاوکردنەوە

کاتێک کە توێژینەوەکە بە شێوەی ئۆنلاین بڵاودەبێتەوە، توێژەر ئاگادارکردنەوەیەکی پێدەگات لە ڕێی ئیمەیڵەوە سەبارەت بە بڵاوکردنەوەی توێژینەوەکەی. توێژەر دەتوانێت بەخۆڕایی دەستی بگات بە توێژینەوە بڵاوکراوەکەی، و دەشتوانێت لە ڕێگەی سۆشیال میدیاوە لینکی  توێژینەوەکەیان بڵاوبکەنەوە.

مافى بلاوكردنەوە

گۆڤارى زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمە�