ڕۆمانسیزمی خود له شیعره‌كانی پیره‌مێرد و میرزاده‌ی عه‌شقیدا
محتوى المقالة الرئيسي
الملخص
شارستانیەتی ڕۆژئاوا مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە، هەر لە سەردەمی شارستانییەتی یۆنان و ڕۆمانییەکانەوە، داهێنان سەرجەم بوارەکانی ژیانی مرۆڤایەتی گرتۆته‌وه، بە تایبەتیش بواری هونەر و بابەتە ئەدەبیەکان. بیرمەند و فەیلەسوفە ڕۆژئاواییەکان ڕۆڵێکی دیار و بەرچاویان لەسەرهەڵدان و گەشەکردنی ئەدەبیات هەبووە، لێکۆڵێنەوە و ناونانی ڕێبازە ئەدەبییەکانیش هەر لەلایەن خودی ڕۆژئاواییەکانەوە بووە دوای گەشەکردنیان بە هۆکاری جۆراوجۆر بە وڵاتانی تردا بڵاوبوونەتەوە، وڵاتە جیاوازەکانیش بە پێی خاسیەت و تایبەتمەندی زمان و ئەدەبەکەی خۆیان وەریان گرتووە و گونجاندوویانە، بە جۆرێک شاکاری نەمر و بەرزیان پێ تۆمارکردووە، یەکێک لەو ڕێبازە دیارانە ڕێبازی ڕۆمانسیزمه كه یەکێکە لە ڕێبازە ئەدەبییەکان لە ئەوروپا لە کۆتایی سەدەی هەژدەهەم دژی بنەماکانی کلاسیزم سەریهەڵداوە، بزووتنەوەیەکی ئەدەبی و هونەرییە کە ئایدۆلۆژیایەكى نوێ بووە بۆ نەوەیەكى نوێ كە تێیدا ڕەهەندەكانى شیعر فۆڕمى نوێ و پەیامى نوێ لەخۆدەگرێت، له ژێر كاریگه‌ری ڕۆمانسیزمی ڕۆژئاوا سنوورى وڵاتانى بڕى و لە ئەدەبیاتى كوردى و فارسییدا ڕەنگیدایەوە گه‌یشته لوتكه‌ی كامڵبوون کە قۆناغی نوێکردنەوەی ئەده‌بیاتی کوردی و فارسی هاتە ئـاراوە. مه‌به‌ستیش له ڕۆمانسیزمی خود واته كێشه و خواست و خولیا و خه‌مه‌كانی ناخی شاعیر به پشت به‌ستن به ویژدانی شاراوه و خستنه‌ڕووی هه‌ست و هه‌ڵچوونه‌كان. لەم توێژینەوەیەدا هەوڵدەدرێت تیشك بخەینە سەر ڕۆمانسیزمى خود لە شیعرەكانى هەر دوو شاعیردا به بەراوردى شیعرەكانیان لەسەر بنەمای قوتابخانەی ئەمریکی بیخەینە ڕوو، تا لە سۆنگەى دەقەكانیانەوە خاڵی لە یەكچوون و جیاوازییان دیاریبکەین.
التنزيلات
تفاصيل المقالة
هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
المراجع
سەرچاوە کوردییەکان:
ئاشنا، ئومێد،2001،پیره‌مێرد و پێداچونه‌وه‌یه‌كی نوێی ژیان و به‌رهه‌مه‌كانی، به‌رگی یه‌كه‌م،چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، هه‌ولێر.
ئه‌حمه‌د،خورشید ڕه‌شید،1989،ڕێبازی ڕۆمانتیكی له ئه‌ده‌بی كوردیدا،مطبة الجاحظ، بغداد.
پیرباڵ،فه‌رهاد،2021،ڕێبازه ئه‌ده‌بییه‌كان، كولتوور، تاران.
حوسێن،هیمداد،2014،رێبازە ئەدەبییەکان،چاپی سێیه‌م،چاپخانه‌ی رۆژهه‌ڵات،هه‌ولێر.
ره‌سول،عیزه‌دین مسته‌فا،1990، ئه‌ده‌بیاتی نوێی كوردی،بۆ پۆلی چواره‌می زانستگا،مطبعة التعلیم العالي.
ژیانه‌وه،1925،ژ14.
شاره‌زا،كه‌ریم،2005،ئه‌فسانه له شیعری هاوچه‌رخی كوردیدا،هه‌ولێر،چاپخانه‌ی ڕۆشنبیری.
معروف،كه‌مال،2002،چه‌مكی نامۆبوون له ئه‌ده‌بیاتی ئه‌وروپی و شیعری نوێی كوردیدا،گۆڤاری گه‌لاوێژی نوێ،ژماره 30.
میراوده‌لی،كه‌مال،2007،هه‌ردی و ڕۆمانسیزمی خود،چاپخانه‌ی شه‌هید ئازاد هه‌ورامی،كه‌ركوك.
هوشیار،فایه‌ق، مصطفی صالح كریم، محمود احمد، محمد نوری توفیق، احمد زرنگ ، 2016،دیوانی پیره‌مێرد، به‌رگی 1-2-3، كتێبخانه‌ی ئارام.
زمانی عه‌ره‌بی
بقاعی،هاشم،شفیق،سامی،1979،المدارس الأنواع الأدبیة،منشورات المكتبة المصریة،صیدا،بیروت.
تیغم،فیلیب فان،1980،المذاهب الادبیة الكبری في فرنسا،ت.فرید انطونیوس، طبعة الثانیة،دار منشورات عویدات،بیروت.
حلاوی،یوسف،1992،الاسطورة في الشعر العربي،دار الحداثة للطباعة والنشر والتوزیع،بیروت.
رسول،عزالدین مصطفی،1968،الواقعیة في الادب الكردی،دار المكتبة العصریة،صیدا،بیروت.
زغلول، سلام،1981، النقد الأدبی الحدیث، الطبعه الاولی، دار منشأ اسكندریة، اسكندریة.
فیرست،لیلیان،1978،الرومانتیكیة، ت،عدنان خالد، مؤسسة دار الكتاب للطباعة والنشر، موصل.
مندور، محمد، 1995 الشعر المصری بعد الشوقی، معهد الدراسات العربیة العالی.
هلال،محمد غنیمي،1981،الرومانتیكیة،دارالعودة، بیروت.
زمانی فارسی
بابا چاهی،علی،1384،عاشقانه‌ترین ها:1300-1380،تهران،نشر ثالث.
جزی،مسعود جعفری،1378،سیر رمانتیسم در اروپا،چاپ اول،مركز، تهران.
حسینی،رضا،1387، مکتب های ادبی، تهران.
رضوانیان،قدیسه،نوسر،مریم محمودی،1392،رمانتیسم اجتماعی در شعرپروینی اعتصامی،ادب فارسی،دوره2،سال 3،شماره2.
شکی،حسین،1385،تغزل و عاشقانە صدای در آثار نادر نادر پور، مانگنامە حافظ، شمارە ٣٣.
عشقی،میرزاده،1350،كلیات مصور عشقی،تألیف و نگارش علی اكبر مشیر سلیمی،تهران.