Koya in The Fourth Campaign Of Anfal A study in Oral Histoty
Main Article Content
Abstract
This study sheds light on Anfal campaign in Kaya district, its sub-districts, and villages which was carried out against Kurdish people in several stages by the Iraqi Ba’athist government from February 23 to September 6, 1998. In the so- called Stage Four of Anfal, from the third to seventh of May, 1998, all the villages of Koya were subject to Anfal and razed to the ground and the residents of the villages of Klesa, Gomashin, and Kanirash were arrested and exposed to Anfal in their own villages. In Koya Anfal, the only defence of Peshmarga forces was in Sitaghar Mountain in which nine Peshmargas were killed. On May 5, 1998, Koya, as the first city in Kurdistan, was prone to Anfal as many people had previously headed to Koya from all the villages. They were arrested as a result of searching Koya neighborhoods and houses of the Mustashars (political advisors who were assigned by the Ba'ath Regime to lead Kurdish mercenaries).This day is known as mass arrest in Koya. The Anfal victims were gathered in several stations in Koya, and then taken to Tobzawa in Kirkuk and from there they were transferred to Nugra Salaman. As a result of Anfal campaign in Koya area, 851 people went missing and didn’t return. This caused many economic, social, and psychological problems for the families of the Anfal victims and its effects are still persistent and will continue to persist.
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
بچکۆل:عەلى (٢٠١٨) سەختەڕێ لە چەمى ڕێزانەوە تا ترۆپک، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى کارۆ.
حەمەدەمين: هاشم ياسين (٢٠١٩) ئاکامە جوگرافييەکانى پڕۆسەى جينۆسايدى گەلى کورد ئەنفالى چوار وەک نموونە، گۆڤارى زانکۆى دهۆک، پەربەندا ٢٢، ژمارە (١) ژمارەيەکى تايبەت، سەنتەرى لێکۆڵينەوە و جينۆسايدى زانکۆى دهۆک دەرى کردووە.
ڕێبوار: هاوراز (٢٠١٢) چەند دێرێک لەسەر ئەنفال و کميابارانى گۆپتەپە، گۆڤارى ئەنفالستان، ژمارە ٨ ، ساڵنامەيەکى تايبەتە بە ئەنفال و جينۆسايد.
رەسوڵ: شۆرش حاجى، (٢٠٠٣)، ئەنفال و کورد و دوڵەتى عێراق، چاپى دووەم، سلێمانى، چاپخانەى شڤان.
رەشيد: هێمن کاميل (٢٠٠٩) ئەنفالى چوار و کاريگەرييە کۆمەڵايەتيەکانى لە سەر گەنجى کەس و کارى ئەنفال، گۆڤارى هەشتا و هەشت، وەرزە گۆڤارێکى ڕووناکبيريە تايبەتە بە جينۆسايدى گەلى کوردستان، ژمارە (١١)، سلێمانى، چاپخانە و ئۆفيسى کوردستان.
ساڵح: عومەر هەمزە(٢٠١١) پشدەر لە سەردەمى ئەنفالدا، بێ شوێن و ناوى چاپخانە.
سلێمان: تەها (٢٠١٥) مێژووى قۆناغەکانى شاڵاوەکانى تاوانى ئەنفال، گۆڤارى جينۆسايد، ژمارە (١)، گۆڤارێکى ساڵانەيە، دەزگاى لێکۆڵينەوە بۆ جينۆسايد و ئەنفال دەريدەکات.
سەرکانى: خەليل، (٢٠٠٩) ئەنفال لە يادەورى پێشمەرگەيەکدا، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى گەنج، لە بڵاوکراوەى پێشمەرگە دێرينەکانى کوردستان.
سەيد عومەر: چاپووک (٢٠٢٠)، نامەکان ديرۆکن، چاپى يەکەم، چاپخانەى حەمدى، سلێمانى.
سەيدبرايم: رەهبەر (٢٠٠٨) سايەى هەيبەسوڵتان، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەيى بينايى.
عەبدوڵا:هێمن (٢٠١٣) هەگبەى خەمەکانى قەڵاسێوکە، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى کەمال.
عەبدە: زەمان،(٢٠١٠)، مەرگەساتى ئەنفال، بەرگى يەکەم، چاپى يەکەم، هەولێر، چاپخانەى منارە.
فەرهاد:لەتيف (٢٠١٧) مێژووى کيميا بارانکردن و ئەنفالکردنى گۆپتەپە، چاپى يەکەم، سلێمانى، لە بڵاوکراوەکانى ئەکاديمياى بەدرخان بۆ توێژينەوەى ڕۆژنامەوانى و کلتوور.
فەرەج: فاتيح فەرەج (٢٠١٢) جەلەمۆرد لە ئامێزى خوادا، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى کارۆ.
کانى پانکەيى : عوسمان (٢٠٠٠) لە يادى شەهيدە بەرزەکانى ئەنفالى (٤) دەشى کۆيەدا، گۆڤارى شەهيد، ژمارە (١٠)، گۆڤارێکە بنکەى ڕۆشنبيرى شەهيد ڕێباز دەريدەکات.
کوردە: ئەحمەد (٢٠٠٩) بيرەوەرى ڕۆژانى سەختى خەبات، چاپى يەکەم، کۆيە، چاپخانەى سەيد برايم.
محەمەد: سيروان (٢٠٠٤) دەشتى کۆيە و تراجيديا گەورەکانى کارەساتى ئەنفال، گۆڤارى ئەنفال ژمارە (٥) گۆڤارێکى لێکۆڵينەوە و دۆکيومێنتى يە، وەزارەتى مافى مرۆڤ و ئاوارە و ئەنفال دەريدەکات.
محەمەد: عەلى مەحمود (٢٠١٣) ئەنفالى چوارم چۆن بينى؟ جينۆسايدى کورد لە خەزێنەى K24، ئامادەکردنى: مومتاز حەيدەرى، چاپى يەکەم، هەولێر، چاپخانەى ڕۆژهەڵات.
محەمەد:عومەر (٢٠٢١) گەشتەکانى ئەنفالستان، بەرگى دووەم، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى سەردەم.
منظمة حقوق الانسان / شرق الاوسط (2003) جريمة العراق فى الابادة الجماعية، حملة الانفال ضد الکرد. ترجمة: جمال ميرزا عزيز، الطبعة الاولى، السليمانية، مطبعة وزارة الزراعة و الري.
مەلاڕەسوڵ: زامدار ئەحمەد (٢٠٠٩) ناحيەى ئاشتى و گوندەکانى، چاپى يەکەم، هەولێر ـ چاپخانەى ڕۆژهەڵات.
مەلاشاخى: ابوبکر محمد حاجى (٢٠٠١) ئەنفالى خالخاڵان (ئەنفالى چوار)، چاپى دووەم، سلێمانى، چاپخانەى کارۆخ.
هيومان رايتس وۆچ؛ ميدڵ ئيست وۆچ (٢٠١٣) جينۆسايد لە عێراق، پەلامارى ئەنفال بۆ سەر کورد، وەرگێرانى: محەمەد حمەصالح تۆفيق، چاپى سێيەم، سلێمانى، چاپخانەى کەمال.
هەمەوەندى: يادگار عبدالله على (٢٠٠٨)، ڕەهەندە سياسيەکانى پڕۆسەى ئەنفال لە هەرێمى کوردستانى عێراقدا، لێکۆڵينەوەيەکە لە جوگرفياى سياسى، پێشکەش بە کۆليژى زانستە مرۆڤايەتيەکانى زانکۆى کۆيە کراوە، بە مەبەستى بەدەستهێنانى بڕوانامەى ماستەر، توێژينەوەيەکى بڵاو نەکراوەيە.
هەنارەيي: ئيسماعيل (٢٠١٦) تاقانەکانى جينۆسايد لە کوردستان، چاپى يەکەم، هەولێر، چاپخانەى ڕۆکسانا.
ئۆمەرگومبەتى:ئيدريس (٢٠١٣) ئەنفالى زێى بچووک، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى کەمال.
ئيلنجاغى: ئاراس (٢٠١٤) زێودەر، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى ياد.
ئيلنجاغى:ئاراس (٢٠٠٧) تەق تەق پەلکە زێڕينەى کەنار زێى بچووک، چاپى يەکەم، سلێمانى، چاپخانەى ياد.
ئەحمەد: دڵشاد (٢٠٢١) گوندى تەکەڵتوو ـ ناحيەى تەقتەق، لەم چيايە لوتى داگيرکەرى بەعس شکا، گوندستانى نوێ، پاشکۆى ڕۆژنامەى کوردستانى نوێ، ژمارە (٨٣٥٢)،٥/٥/٢٠٢١.
المدعى صابر رسول وەسمان ٨/٧/١٩٨٩ بڵاونەکراوە.
المدعى جمعە حمد غفور: ٨/٧/١٩٨٩ بڵاونەکراوە.
قيادة قوات حماية النفط الارکان العامة الاستخبارات،19/5/1988 بڵاوکراوە.
منظومة استخبارات المنتقة الشمالية، تقرير 18/5/1988 بڵاوکراوە.
چاوپێکەوتنەکان
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (حسێن عەلى ئەحمەد) لە ١٦/٣/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عبدالرحمن عبداللـه صالح) لە ١٦/٣/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (فۆاد قادر احمد) لە ٢٧/٣/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (پشتيوان صديق حمد) لە ٢٧/٣/٢٠٢٢)
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (رەمەزان حەمەد حەبيب) لە٢٧/٣/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (سەرکەوت صابر حمد) لە ٢٨/٣/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (اکرم عولا رسوڵ) لە ١/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (نەسرين ئەحمەد صالح ) لە ٢/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (حسنى صابر ڕەسوڵ) لە ٤/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ ( بەهرام عەزيز محەمەد) لە ٤/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عوسمان حەمەد اسماعيل) لە ٥/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (هەوار قادر نامق) لە ٥/٤/ ٢٠٠٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (هێمن محمد صاح) ٦/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (بەديعە سوارە صادق) لە ١١/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (على عبداللـه حمد) لە ١٤/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (على عبداللـه حمد) لە ١٤/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (کامەران جەمال حەسەن) لە ١٥/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عومەر عوڵا فقى محەمەد) لە ١٥/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (اسماعيل ئەحمەد شەفيع) لە ٢٥/٤/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (خاتون صابر سعيد) لە ٥/٥/٢٠٢٢).
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (ئەکرەم ئەحمەد حەمەدەمين) لە ٨/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عەدالەت ڕەفعەت عبداللـە) ١١/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ ( نەسرەدين سەلام سەعيد) ١٤/٥/٢٠٢٢111
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (مەحمود ڕەسوڵ حەمەدەمين) لە ١٧/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عەلى ئەحمەد ڕەسوڵ) لە ٢١/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (ئەسوەد فتاح کريم) لە ٢٦/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (تاريق شەفيق کەريم) لە ٢٨/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (کاکە عەزيز مەحمود) لە ٣١/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (جەعفەر کاکل ئۆمەر) لە ٣١/٥/٢٠٢٢
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ ( کاکل حمە عەلى حەمە شەريف) لە ٣١/٥/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عەتا محەمەد ئەمين) لە ١٨/٦/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (حاکم صالح کڵێسەيى ) لە ١٩/٦/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (نجم رضا محەمەد) لە ٢٤/٦/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (عارف محەمەد عارف) لە ٢٤/٦/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (جەمال فتح اللـه تەيب) لە ٢٩/٦/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (جواد مەلا حەمەدەمين چۆمحەيدەرى( لە ١٨/٧/٢٠٢٢.
چاوپێکەوتنى توێژەر لەگەڵ (بێستون عثمان عمر مام يەحيا) لە ٢١/٧/٢٠٢٢.