زمانی یاسا، ئاریشە و چارەسەر پەرلەمان و دامەزراوە دادوەرییەکان بەنمونە
الشريط الجانبي للمقالة
محتوى المقالة الرئيسي
الملخص
زمانی یاسا بابەتێکی ورد و تایبەتە، لە هەر دو ڕوی زمانی و پسپۆڕییەوە، بە تایبەت لە هەرێمی کوردستاندا توێژینەوەی کەم و سنورداری لەبارەوە نوسراوە، کە کێشەی بەرچاوی هەیە. بەڵام ئەم بابەتە گرنگیی زۆری هەیە و پەیوەندیی ڕاستەوخۆی بە ژیانی ڕۆژانەی هاووڵاتییانەوە هەیە. دەشێت هەر هەڵە لێکدانەوەیەک بۆ دەقە یاساییەکان لە ڕوی زمانەوانییەوە ژیان یان ئازادیی کەسێک بخاتە مەترسییەوە. بۆیە تیشکخستنەسەر ئەم بابەتە زۆر گرنگە و پێویستە زاراوەکان زۆر ورد بن و بە تەواوی ئامانجی خۆیان بپێکن. کۆی ئەمەش پەیوەندیدارە بە زمانی ستاندارد و فەرمیی دەوڵەتەوە، کە پێویستە یاساکانی ڕێزمان و دروستنوسین تێیاندا پەیڕەو بکرێت. ئەم توێژینەوەیە بە ڕێبازی وەسفیی شیکاری هەوڵی دەستنیشانکردنی کێشەکان و خستنەڕوی چارەسەر دەدات، پشتبەستو بە شیکردنەوەی چەند دەقێکی یاسایی کە پێکهاتون لە کۆمەڵێک نوسراوی فەرمیی دامودەزگاکانی هەرێمی کوردستان لە نمونەی پەرلەمان، ئەنجومەنی دادوەری و دادگاکان. توێژینەوەکە لە دو بەش و ئەنجام پێکهاتووە، بەشی یەکەم کە زیاتر لایەنی تیۆریی توێژینەوەکەیە. زمانی نوسین، زمانی گشتی و تایبەتی، زمان بەپێی زانست و بوارەکان و تایبەتییەکانیان بە نمونەی پێویستەوە خراونەتە ڕو. لە سەرەتای بەشی دووەمدا کورتەیەکی مێژویی هەیە و زمانی یاسایی و پێناسە و تایبەتییەکانی باسکراون، پاشان لە ئاستی ڕێنوس و پەیوەندیی ڕێنوس و واتا، ئاستی ڕێزمان و گرنگیی ڕێزمان لە دروستنوسین و پاشان زاراوەکان و لە ڕوانگەی تایبەتییەکانی زمانی یاساوە شیکراونەتەوە. سودمان لە تێۆری بەرهەمهێنان و گوێزانەوە بۆ شیکردنەوەی لایەنی ڕێزمانی نمونەکان وەرگرتووە، لە کۆتاییشدا ئەو ئەنجامانەی بەدەستهاتون و لەگەڵ پێشنیاز و لیستی سەرچاوەکان خراونەتەڕو.
التنزيلات
تفاصيل المقالة
هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
المراجع
تاڵەبانی، ن، ٢٠٠٩، فەرهەنگی قانونی، لە بڵاوکراوەکانی کتێبجانەی سارا.
حاجی مارف، ئـ، ١٩٩٨، ڕێزمانی کوردی وشەسازی، ژمارە و ئاوەڵکردار، بەغدا: بەرگی یەکەم.
خورشید، ف، ح، ٢٠٠٨، زمانی کوردی و دیالێکتەکانی، سلێمانی: چاپی یەکەم، دەزگای چاپ و پەخشی سەرەم.
ڕەسوڵ، ش، ١٩٨٩، ئەدەبی کوردی و هونەرەکانی ئەدەب، هەولێر.
سەعید، م، ل، ٢٠١٥، فەرهەنگ و پرۆسەی بە لێکسیمبوون، سلێمانی: نامەی ماستەر: زانکۆی سلێمانی.
عبداللە، ڕ.، ن. ٢٠١٣، فەرهەنگی زمان و زاراوەسازیی کوردی، سلێمانی: چاپی دووەم.
عومەر، ش، ح، ٢٠١٢، پەیوەندیی سینتاکس و سیمانتیک لە ڕێزمانی کوردیدا، سلێمانی: چاپخانەی کارۆ.
عومەر، ش، ح، لەتیف، م، ٢٠٢١، زمانی دادگاکان لە هەرێمی کوردستاندا، سلێمانی: لە بڵاوکراوەکانی ڕێکخراوی خانی و دەزگای مارگرێت.
فتاح، م، م، ٢٠١٠، لێکۆڵینەوە زمانەوانییەکان، هەولێر: چاپخانەی ڕۆژهەڵات.
فتاح، م، م، ٢٠١١، زمانەوانی، هەولێر: چاپی سێیەم، ئەکادیمیای کوردی.
فەرەج، هـ، م، ٢٠١٢، ڕەچاوکردنی زمان ئەرکی لە پێشینەی پەرلەمانی هەر گەلێکی زیندوە، سلێمانی: لە بڵاوکراوەکانی ڕێکخراوی خانی و دەزگای مارگرێت.
کەرەمی، س، ٢٠١٧، وشەناسی زمانی کوردی، سنە: زانکۆی کوردستان.
مەحوی، م، ٢٠١٤، مۆدێل و مۆدێلەکانی ڕێزمان، سلێمانی: مەڵبەندی کوردۆلۆجی.
ئەحمەد، ن، ع، ٢٠٠٩، بە بەرهەمی لە مۆرفۆلۆژیی کوردیدا، نامەی ماستەر، زانکۆی سلێمانی.
ئەمین، ع، م، ئەمین، هـ، چ، ٢٠٢١، زمانی یاسا لە فەرهەنگی کوردیدا، سلێمانی: لە بڵاوکراوەکانی دەزگای خانی و ریکخراوی مارگرێت.
ئەمین، هـ، چ، ٢٠١٥، داڕشتەی زمانی یاسایی لە زمانی کوردیدا، نامەی ماستەر، زانکۆی سۆران.
ئەمین، و.،عـ. ٢٠٠٤، ئاسۆیەکی تری زمانەوانی، هەولێر: چاپی یەکەم.
بڕیار و نوسراوەکانی دادگای پێداچونەوە ژمارە ٧٢/٢٠١٩ لە ٢٣/٢/٢٠١٢ و دادگای ٣ سلێمانی ژمارە ٣١٤٠/ب/٢٠١٩ لە ٤/٤/٢٠١٢
دەستوری عێراق، ٢٠٠٥.
وەقایعی کوردستان، ٢٠١٢، بەشی یەکەم، خانەی ئەربیل بۆ چاپ و بڵاوکردنەوە، هەولێر.
یاسا و بڕیارەکانی پەرلەمانی کوردستان، ٢٠٠٨، چاپی یەکەم، بەرگی یەکەم، بڵاوکراوەکانی پەرلەمانی کوردستان.
یاسا و بڕیارەکانی پەرلەمانی کوردستان، ٢٠١٤، چاپی یەکەم، بەرگی شازدەهەم.
Katmab, F. & Tonman, j. 2006, Morphology, second Edition, Palgrave Macmillmn.
Tiersma Peter M., and Solan Lawrwnce M., 2012, The oxford Handbook of Language and Law, oxford university Press.