العز الضريرعه‌زه كوێرى نوسەيبينى و ئیبنو ئه‌بی لهیجائى هەزبانى ئه‌ربیلی هەولێرى پەيوەندى نێوان دوو زانا
الشريط الجانبي للمقالة
محتوى المقالة الرئيسي
الملخص
ئه‌و توێژینه‌وه لێكۆلینه‌وه‌یه‌كی شرۆڤه‌كارییه له‌باره‌ی په‌یوه‌ندی نێوان دوو له‌زانایانی كوردی له‌دایكبووی ناوچه‌كانی كوردستان العز الضریر-عه‌زه كوێری نوسه‌یبینی ،وئیبنوئه‌بیلهیجائی هه‌زبانی هه‌ولێری كه‌هه‌ریه‌كه‌یان له‌چه‌ند بوارێكی زانستی وئیداری رۆلی دیاریان بینیوه وخزمه‌تی زۆریان به شارستانیه‌تی ئیسلامی له‌سه‌ده‌كانی ناوه‌راستدا پێشكه‌شكردووه ،له‌هه‌مان كاتدا له‌به‌رهاوسۆزی، وهه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی په‌یوه‌ندی باشیان له‌نێواندا هه‌بووه .دوای خستنه‌رووی ژیاننامه‌ی هه‌ریه‌كێكیان به‌جیاو له‌ته‌وه‌ره‌یه‌كدا لێكدانه‌وه له‌سه‌رئه‌و په‌یوه‌ندیه كۆمه‌لایه‌تیه‌ی نێوانیان كراوه تاچه‌ند كاریگه‌ری به‌سه‌ر په‌یوه‌ندیه زانستیه‌كه‌شیاندا هه‌بووه ،ئه‌و به‌رهه‌مه گرنگ ، وتێروانینه زانستی ورێبازگرانه‌ش كه‌له‌ئه‌نجامی ئه‌و په‌یوه‌ندیه وكاریگه‌ربوون به‌یه‌كتردروستبوون خراوه‌ته‌روو ،هه‌رله‌و توێژینه‌وه‌یه‌دا چه‌ند لایه‌نێك له‌مێژووی ژیانی هه‌ردوو زانای ناوبراو ئاماژه‌ی بۆ كراوه ،به‌تایبه‌تی ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به ئاین ومه‌زهه‌بیانه‌وه هه‌یه ، هه‌روه‌ها قسه‌و باس له‌سه‌ر ئه‌وه كراوه كه نووسینه‌كانی مێژوو نووس ئیبنو ئه‌بیلهیجائی هه‌زبانی تاچه‌ند كاریگه‌ری (العز الضریر) عه‌زه كوێری به‌سه‌ره‌وه هه‌بووه كه‌به‌شیعه مه‌زهه‌ب تاوانباركراوه ،ته‌نانه‌ت باس له‌وه‌شكراوه كه خودی عه‌زه كوێر ئه‌و مه‌زهه‌به‌ی به‌باش زانیوه ،یان له‌به‌ر هه‌ندێ گوته‌ی كه‌له‌باره‌ی مافی خه‌لیفه عه‌لی كوری ئه‌بی تالیب وبنه‌ماله‌كه‌ی بۆ ده‌سه‌لات كردوویه‌تی ،یاخود گرنگیدانی به‌خه‌لكانی جیا له‌سوننی مه‌زهه‌بی وه‌كو: شیعه ،جوله‌كه ،مه‌سیحی-كریستیان ...، هه‌موو ئه‌و تۆمه‌تانه له‌و توێژینه‌وه‌یه یه‌كلایی كراوه‌ته‌وه . له هه‌مان كاتدا تیشك خراوه‌ته سه‌ر ئه‌وه‌ی شاری هه‌ولێر-(أربل) جیا له‌شاره‌كانی دیكه‌ی جیهانی ئیسلامی گرنگی به‌قوتابخانه فه‌لسه‌فیه‌كان داوه ،له‌و كاته‌ی كه له‌م جیهانه‌دا ئه‌مجۆره زانسته له‌زانسته پشتگوێخراوه‌كان بوو وگرنگی پێنه‌ده‌درا .هه‌روه‌ها به‌به‌لگه‌ی خوێندنی زانستی فه‌لسه‌فه له‌لایه‌ن عه‌زه‌كوێر له‌شاری هه‌ولێر،دواتر وتنه‌وه‌ی وانه‌ی فه‌لسه‌فه له‌ماله‌كه‌ی خۆی له‌شاری دیمه‌شق ، ئه‌و روون بۆته‌وه كه‌به‌راوورد به‌عه‌ره‌ب وخه‌لكانی تری جیهانی ئیسلامی تاچه‌ند له‌نێو كورددا ئه‌م جۆره زانسته ره‌واجی هه‌بووه .
التنزيلات
تفاصيل المقالة
هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
المراجع
ابن كثير: (٢٠٠٨)، البداية والنهاية، تحقيق: عماد زكي البارودي-خيري سعيد، القاهره، المكتبة التوفيقية للطباعة.
ابو شامة، (١٩٧٤)، تراجم رجال القرنين السادس والسابع"المعروف بالذيل على الروضتين"، بيروت، دار الجيل،ط٢.
تۆفیق، زرار صدیق، (٢٠٠٨)، چەند لێکۆڵینەوەیەک دەربارەى مێژووى کورد لە سەدەکانى ناوەڕاستدا، هەولێر، چاپخانەى خانى.
الجوزلى، أميد إبراهيم، (٢٠٠٨)، الحياة العلمية فى اربل من القرن السادس حتى منتصف القرن السابع للهجرة، اربيل، مطبعة ڕۆژهەلات.
حسن، قادر محمد، (٢٠٠٩)، اسهامات الكرد فی الحضارة الاسلامية"دراسة عن دور الكرد الحضارى فى مصر وبلاد الشام خلال عهد الممالك البحرية٦٤٨-٧٨٤ك/١٢٥٠-١٣٨٢ز"دراسة حضارية، اربيل، دار سپیریز،مطبعة حاجى هاشم.
حسین، محسن محمد، (٢٠١٢)، بحوث فى التاريخ الكردى، اربيل، منشورات الاكاديمية الكردية، مطبعة حاجى هاشم.
الحنبلى، ابن العماد، (١٩٧٩)، شذرات الذهب فى اخبار من ذهب، بيروت، دار الميسرة،ط٢.
الذهبى، (١٩٩٩)، تاريخ الاسلام ووفيات المشاهير والاعلام"حوادث ووفيات ٦٥١-٦٦٠،تحقيق: عمر عبدالسلام التدمرى، بيروت، دار الكتاب العربى.
الصفدي، (١٩٩٨)، أعيان العصروأعوان النصر، تحقيق: فالح أحمد البكور، بيروت، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع.
الصفدي، (٢٠٠٠)، كتاب الوافي بالوفيات، تحقيق: أحمد الارناؤط -تركي مصطفى، بيروت، دار احياء التراث العربي.
المقريزي، (١٩٥٦)، كتاب السلوك لمعرفة دول الملوك، القاهرة.
الهذبانى، (٢٠٠٤)، تاريخ ابن أبي الهيجاء، تحقيق: احمد فريد المزيدي، بيروت، دار الكتب العلمية.
هه‌روتی، مه‌هدی عوسمان، (٢٠١٥)، (ابن ابی الهیجاء)ی هه‌زبانی ورێبازی له‌نوسینی مێژوودا"توێژینه‌وه‌یه‌كی شرۆڤه‌كاریه"،گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردی،ژماره (٣٤).
یاقوت الحموی، (٢٠١٠)، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ط٨.
اليونيني، (١٩٥٤)، ذيل مرآة الزمان، حيدر آباد-الدكن، مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانية.
العيني، بدر الدين، بلاتاريخ، عقد الجمان في تاريخ أهل الزمان، https://al-mostafa.info/data/arabic/depot/gap.php?file=001697-www.al-mostafa.com.pdf ،تاريخ الوصول: ٢/٩/٢٠١٨