شیكردنه‌وه‌ی دروسته‌ی ڕسته‌سازی زمانی كوردی به‌پێی تیۆری ئێکس بار
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
پوختە
توێژینه‌وه‌كه به ناونیشانی (شیكردنه‌وه‌ی دروسته‌ی ڕسته‌سازی زمانی كوردی به‌پێی تیۆری ئێکس بار)ه، هۆی هه‌ڵبژاردنی ئه‌م بابه‌ته بۆ ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه، تيۆرى ئێكس بار (X-Bar)، كه وه‌چه تیۆری ده‌سه‌ڵات و به‌ستنه‌وه (GB)یه، به‌شێكه له ڕێزمانى سه‌راپايى، ئاساييه كه له زمانى كورديشدا وه‌ك زمانانی دونیا له ڕوانگه‌ى ڕێگا جياوازه‌كانى شيكردنه‌وه بنه‌ماكانى ئه‌م تيۆره بخرێته ژێر باس و لێكۆڵينه‌وه، ئه‌م تيۆره تيۆرێكى چالاكه، بابزانین ده‌توانێت شيكردنه‌وه و لێكدانه‌وه‌ى ورد بۆ وشه و گرێ و ڕسته‌كانى زمانى كوردیش ده‌سته‌به‌ر بكات. ده‌مانه‌وێت له‌ڕێگای ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌وه ئه‌م بابه‌ته بخه‌ینه‌ڕو و گونجاوی و نه‌گونجاوی شیكردنه‌وه‌ی كه‌ره‌سته‌كانی ڕسته‌سازی زمانی كوردی له‌م ڕوه‌وه پیشان بده‌ین، ئه‌م توێژینه‌وه‌یه به ڕێبازی وه‌سفی شیكاری هه‌وڵی ده‌ستنیشانكردن و خستنه‌ڕوی ئه‌م بابه‌ته‌ی داوه، پشتبه‌ستوو به هێنانه‌وه و شیكردنه‌وه‌ی چه‌ندین نمونه له جۆری گرێ و جۆری ڕسته‌كان له زمانی كوردیدا. گرنگترین ئەنجامەکانی توێژینەوەکە بریتین لە: تیۆری ئێكس بار زمانه‌كان له يه‌كتر نزيك ده‌كاته‌‌وه، به پێچه‌وانه‌ى ياساكانى گرێ پێكهێنان، كه زمانه‌كانی له يه‌كتر دور ده‌خسته‌وه، چونكه ياساكانى پێكهێنانی گرێ بۆ هه‌موو زمانێك نه‌ده‌بوو، وه‌ك زمانه مۆرفۆسينتاكسييه‌كان، چونكه له ياساكانى گرێ پێكهێناندا پێشگر و پاشگر حيسابى بۆ نه‌ده‌كرا، هه‌روه‌ها پێمانی نه‌ده‌گوت كامه سه‌ره‌يه، ئایا سه‌ره له پێشه‌وه دێت يان له دواوه دێت؟. هه‌روه‌ها له‌م توێژینه‌وه‌یه گه‌یشتنه ئه‌و ئه‌نجامه‌ی كه زمانی كوردیش هیچی له زمانانی دونیا كه‌متر نییه و به‌ڵێ ده‌توانرێت سود له‌م تیۆره بۆشیكردنه‌وه‌ی گرێ و ڕسته‌كانی وه‌ربگرێت.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
سەرچاوەکان
برزۆ، ئومێد به‌رزان (2020) دروسته‌ی فرێز و ڕسته له زمانی كوردیدا، چاپخانه‌ی جنگل ـ تاران ـ ئێران.
حاجی، ڤیان سلێمان (2009) کەرەسە بەتاڵەکان لە ڕوانگەی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (شێوەزاری کرمانجی سەرو) چاپخانەی حاجی هاشیم، هەولێر.
خۆشناو، نه‌ريمان عه‌بدوڵڵا (2012) ڕسته‌سازى، چاپخانه‌ى ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر.
دزه‌يى، عبدولواحيد موشير (2013) ڕسته‌سازى ڕۆنانكارى و گوێزانه‌وه، چاپخانه‌ى ئاوێر، هه‌ولێر.
دزه‌يى، عبدولواحيد موشير (2014) ڕێزمانى كوردى، چاپخانه‌ى ناوه‌ندى ئاوێر، هه‌ولێر.
ڕە‌سول، عه‌بدوڵڵا حوسێن (2006) پوخته‌یه‌كی وردی ڕسته‌سازی كوردی، چاپخانه‌ی سیما، سلێمانی.
ڕه‌سوڵ، سه‌ڵاح حه‌وێز (2014) پڕه‌نسيپى به ئابوريكردن له زمانى كورديداـ له ڕوانگەی ده‌سه‌ڵات و به‌ستنه‌وه و بچوكترين پڕۆگرامدا، چاپخانه‌ى حاجى هاشم، هه‌ولێر.
حه‌مه صاڵح، ڕێزان مه‌حمود و خۆشناو، نه‌ریمان عه‌بدوڵڵا (2023) دۆخی ڕێزمانیی له زمانی كوردی و عه‌ره‌بیدا (توێژینه‌وه‌یه‌كی به‌رانبه‌رییه)، گۆڤاری زانكۆی ڕاپه‌ڕین، ژماره (3)، لا 108 ـ 135.
سه‌عید، سازان زاهیر (2019) نواندنی سینتاكسیی له زمانی كوردییدا، نامه‌ی دكتۆرا، زانكۆی سلێمانی.
قادر، سەباح ڕەشید ( 2009) هەندێ لایەنی ڕێزمانی دەسەڵات و بەستنەوەی GB لە زمانی کوردیدا، چاپخانەی حاجی هاشیم، هەولێر.
قادر، سەباح ڕەشید (2012) وانه‌ی ماسته‌ر، زانكۆی سه‌ڵاحه‌دین، هه‌ولێر.
قادر، تارا موحسین (2011) زمانی كوردیی و مینیماڵ پڕۆگرام، نامه‌ی دكتۆرا، زانكۆی سلێمانی.
کريم، ديار على كمال (2002) ڕێزمانى كوردى ڕوانگه‌يه‌كى به‌رهه‌مهێنان و گوێزانه‌وه، نامه ماسته‌ر، زانكۆى سه‌لاحه‌دين، هه‌ولێر.
محمد، حاتەم ولیا (2009) پەیوەندییە ڕۆنانیيەکانی نواندنە سینتاکسیيەکان، نامه‌ى دكتۆرا، زانكۆى سه‌لاحه‌دين، هه‌ولێر.
ناوخۆش، سه‌لام (2008) پوخته‌یه‌ك ده‌رباره‌ی زمانناسى ( مێژووى، بنيادگه‌رى، چومسكى)، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ى كاروان، هه‌ولێر.
بالمر، أف ار (1981) علم الدلاله، ترجمه، الماشطه، مجيد عبدالحليم، مطبعه العمال المركزيه، بغداد.
تشومسكى، نعوم (1993) المعرفه اللغويه‌ـ طبعتها ـ اصولها ـ استخدامها، ترجمه وطتبيق و تقديم، محمد فتيح، القاهرة.
جومسكى، نعوم (1985) جوانب من نظريه نحو، ترجمه، باقر، مرتضى جواد، الموصل.
لاينز، جون (1987) اللغه والمعنى والسياق، ترجمه،الوهاب، عباس صادق، بغداد.
Chomsky, noam(1981) Lectures on Government and Binding, Dordrecht, Foris.
Matthews, Peter (2007), Oxford Concise Dictionary of Linguistics, Second Edition, Oxford University Press.
Saleemi, Anjum (1992) Universal Grammar and Language Learnability, First published, Cambridge University Press, Cambridge.