دۆخی ژنانی ئێران وڕۆڵیان له‌ بڵاوكراوه‌و رێكخراوه‌كاندا (1906- 1925)

توێژەران

  • کوێستان ئەحمەد خدر بەشی مێژوو، فەکەڵتی پەروەردە، زانکۆی کۆیە، هەرێمی کوردستان، عێراق https://orcid.org/0000-0001-6984-586X

:

https://doi.org/10.14500/kujhss.v8n1y2025.pp156-166

:

ژنان،" ; (هێڵکە ئێران،" ; (هێڵکە ڕۆحانیەت،" ; (هێڵکە کۆمەڵگا ،" ; (هێڵکە بڵاوکراوەی رێکخراوەکان

پوختە

ئەم توێژینەوەیە هەوڵێکە بۆ خستنە ڕووی دۆخی ژنان و ڕۆڵیان لە كۆمه‌ڵگای ئێران لە ماوەی نێوان ساڵانی 1906_1925، ئەم قۆناغە گرنگیەکی زۆری هەیە لە مێژووی ژنانی ئێران، چونکە بەسەرەتای سەرهەڵدانی ڕۆڵ و پێگەی کۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری و سیاسیان لە قەڵەم دەدرێت، کە تێیدا ژنانی ئێران هەنگاوێکی گەورە بەرەو بەدەستهێنانی مافەکانیان و هاوشانبوونیان لەگەڵ پیاوان دەهاوێژن. له‌گه‌ڵ هاتنه‌ كایه‌ی پێشهاتی نوێ له‌ پێكهاته‌و دام و ده‌زگاكانی ده‌وڵه‌تی ئێراندا و گۆڕانكاری له‌ پێشهاته‌ فكرییه‌كانی ناو كۆمه‌ڵگا و بیروباوه‌رو ئایده‌لۆژیاكان و بزووتنه‌وه‌كانی ناو كۆمه‌ڵگای ئێران، له‌كاتێكدا به‌هۆی بوونی پێشنیه‌ی ئاینی و ڕۆڵی ڕوحانیه‌ت له‌ وڵاتدا و هه‌روه‌ها سونه‌تی زاڵ به‌سه‌ر په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كاندا كه‌ ڕیشه‌یه‌كی مێژوویان هه‌بووه‌، هاوكات ژنان له‌ بارودۆخه‌ گرنگه‌ مێژوویه‌كاندا هاتونه‌ته‌ مه‌یدان له‌ بزووتنه‌وه‌و ڕاپه‌رینه‌كاندا نه‌خش و ڕۆڵی خۆیان له‌ به‌ئاگاهێنانه‌وه‌ی ژنان نیشانداوه‌. پرسیاری هەرە گرنگی ئەم توێژینەوەیە ئەوەیە، ئەو گۆڕانکارییانەی لەم ماوەیەدا چەندە ڕۆڵی هەبووە لەم هەنگاوە، تا چه‌ند مافه‌ یاسایی و مه‌ده‌نیه‌كانیان به‌ ده‌ست هێناوه‌، فاکتەرە ناوخۆییەکان چی بوون، فاکتەری دەرەکی بەردەمیان چی بوون؟ هەموو ئەمانە هەوڵدەدرێت لەم توێژینەوەیە بە مێتۆدی کۆکردنەوەی زانیارییەکان و شیکردنەوەیان وەڵام بدرێتەوە، ده‌رئه‌نجامی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ وردبوونه‌وه‌یه‌ له‌ خواست و ئامانجه‌كانی ژنانی كۆمه‌ڵگای ئێران كه‌ له‌ یه‌كه‌م هه‌وڵه‌كانیاندا بۆ به‌ده‌ستهینانی مافه‌ كۆمه‌ڵایه‌تی و مه‌ده‌نی و یاسایی و سیاسیه‌كاندا به‌ كردنه‌وه‌ی ناوه‌ندی په‌روه‌رده‌ییه‌كان و ده‌ركردنی بڵاوكراوه‌ی و رێكخراوی تایبه‌ت به‌ ژنان به‌رده‌وام بوون.

Downloads

Download data is not yet available.

ژیاننامەی توێژەر

کوێستان ئەحمەد خدر, بەشی مێژوو، فەکەڵتی پەروەردە، زانکۆی کۆیە، هەرێمی کوردستان، عێراق

She is an assistant lecturer in the Department of History, Faculty of Education, Koya University. I obtained my master's degree in 2008 from Koya University. In 2021, she will obtain a master's degree in modern and contemporary history from Koya University.

 

سەرچاوەکان

دیبا، فریدون.(2013)- كچه‌كه‌م فه‌ره‌ح( له‌ یاداشته‌كانی فه‌ریده‌ی دیبا دایكی فه‌ره‌ح په‌هله‌وی شاژنی ئێران)، و: سه‌میر حه‌سه‌ن، سلێمانی: له‌ بڵاوكراوه‌كانی چاپ و په‌خشی رێنما.

بازیار، ئیسماعیل.(1381) ــ دژایه‌تی شۆرشی مه‌شڕوته‌ له‌ پێناو چی دا؟، گۆڤاری تیشك( گۆڤارێكی سیاسی ــ رۆشنبیری گشتی)یه‌، ساڵی پێنجه‌م، ژماره‌ (10)،له‌ بڵاوكراوه‌كانی كومسیونی لێكۆڵینه‌وه‌و فێركردنی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران.

سه‌عید، اسماعیل عبدالرحمان.(2015) بابیه‌ بزاڤێكی دینی یا سیاسی كۆمه‌ڵایه‌تی (1848- 1852)، گۆڤاری زانكۆی كۆیه‌، به‌شی زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان، گۆڤارێكی ئه‌كادیمییه‌ زانكۆی كۆیه‌ ده‌ری ده‌كات، ژماره‌ (35)ة چاپخانه‌ی شه‌هاب، هه‌ولێر.

ابراهامیان، یرواند. (1389 )ــ تاریخ ایران مدرن، ترجمه‌. محمد ابراهیم فتاحی، چاپ چهارم، چاپخانه‌ نشرنی، تهران.

ابراهامیان، یرواند.(1383) – ایران بین دو انقلاب، ترجمه‌ احمد گل محمدی و ابراهیم فتاحی، چاپ نهم، تهران.

ادمیت، د. فریدون.(1340) ــ فكر ازادی مقدمه‌ نهضت مشروطیت، چاپخانه‌. تابان، انتشارات سخن.

ادمیت، د. فریدون.(1349)- اندیشه‌های میرزا فتحلی اخوندزاده‌، شركت سهامی انتشارات خوارزمی، چاپ اول، تهران.

ارین پور، یحیی.(1387) – از صبا تا نیما، نشر، سازمان انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم، تهران.

افاری، ژانت.( 1377): انجمن های نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه‌، ترجمه‌، د. جواد یوسفیان، ، چاپ اول ، نشر بانو، چاپ و صحافی سجاد ،بهار، تهران

ایرملو، د. رضا.(1382)- توسعه‌ مدرنیسم و اسلامگرایی در ایران و تركیه‌، ت، جمعی از عقلاقمندان به‌ دانش اجتماعی، نشر انتشارات اینواند، سوید.

خارابی، د. فاروق.(1386)- انجمن های عصر مشروطه‌، ناشر، انتشارات موئسسه‌ تحقیقات و توسعه‌ علوم انسانی، ، چاپ و صحافی رامین، چاپ اول، تهران.

خراسانی، نوشین احمدی.(1390)- حجاب و روشنفكران، بدون موسسه‌ نشر، چاپ اول، تهران

دالمانی، هانری ری.(1378)- از خراسان تا بختیاری، جلد اول، نشر، طاوس كتابخانه‌ ملی ایران، چاپخانه‌ رخ، چاپ اول، تهران.

دلریش، بشری.(1375) – زن در دوره‌ قاجار، چاپ اول، چاپ و صحافیموسسه‌ انتشارات سوره‌، نشر، كتابخانه‌ تخصص ادبیات.

رائین، اسماعیل. (2535): انجمن های سری در انقلاب مشروطیت، چاپ دوم، انتشارات جاویدان.

رجبی، محمد حسن(1374) – مشاهر زنان ایرانی و پارس گوی از اغاز تا مشروطه‌، چاپ اول، انتشارات سروش انتشارات صداو سیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران.

ساناساریان، الیز.(1384) – جنبش حقوق زنان در ایران طغیان و افول سركوب از 1280 تا انقلاب 1357، ترجمه‌، نوشین احمدی خراسانی، نشر، اختران، كتابخانه‌ ملی ایران، تهران.

صلاح، مهدی.(1384) – كشف حجاب زمینه‌ها، پیامدها و واكنشها، موسسه‌ مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، مركز تحقیقات رایه‌نه‌ها، اصفهان.

عضدالدوله‌، احمدمیرزا.(1362) – تاریخ عضدی، چاپخانه‌ رستمخانی، نشر، انتشارات سرورگوهردشت كتابخانه‌ دهخدا.

عمرانی، شادیار.(1375)- زنان تاثیرگذار ایران( سیاست ، اموزش، كنشگری)، نشر، كجانا، تهران.

مدنی، سید جلال الدین.(1378)- تاریخ سیاسی معاصر ایران، جلد1، چاپ نهم، چاپخانه‌ دفتر انتشارات اسلامی، قم.

اسفندابادی، خدریجه‌ كارگر. (1396) – زنان و توسعه‌ مدارس( عصر مشروطه‌ تا سقوط پهلوی دوم)، فصلنامه‌ تخصص علوم سیاسیی، سال سیزدهم، شماره‌ (39).

بابایی راد و دیگران، بیتا و شبنم حاتم پور.(1390): زن و حولات سیاسی از قرن 7 تا پایان دوره‌ پهلوی، فصلنامه‌ علمی پژه‌هشی، شماره‌ ششم، زمستان.

پیرنظر، ژانت افاری.(1371)- زن در دوره‌ قاجارو انقلاب مشروطه‌، مجله‌( نیمه‌دیگر)، نشریه‌ ( فرهنگی، سیاسی، اجتماعی زنان) است، شماره‌(17)، نشر( كالجبارنارد/ دانشگاه‌ كلمبیا).

دلگشا، علی باغدار.( 2019) – حقوق زنان در مطبوعات زن نگار ایران از 1910-1925، ایران نامگ، سال(4)، شماره‌(1)، بهار.

سعیدی، د. گلناز.( 1385) – انجمنهای زنان در دوران مشروطه‌، نشر، پژوهشگاه‌ علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پرتال جامع علوم انسانی، دوره‌ی دوازدهم، دوا ، شماره‌ (230).

شایگان فرو دیگران،نادر، غلام رضا معروف.( 1401): تبارشناسی و سوژه‌ زن_ شهروند مقارن مشروطه‌، فصلنامه‌ علمی زن در فرهنگ و هنر، دوره‌ 14، شماره‌ (1)، بهار.

فتح ابادی و دیگران، مریم حبیبی و بختیار پاك نیا.(1389) –نقش زنان در توسعه‌ی اجتماعی و فرهنگی از انقلاب مشروطه‌ تا انقلاب اسلامی، نشر، رشد اموزش تاریخ، دورهی‌ دوازدهم، شماره‌(2)، زمستان.

قاسم پورو دیگران، محمد، محمد علیزاده‌،یوسف متولی حقیقی.(1401)، جایگاه‌ و نقش زنان گروه‌های قومی در انقلاب مشروطه‌ ایرانی ، ماهنامه‌ علمی ( مقاله‌ علمی پژوهشی) جامعه‌ شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره‌ هشت، ماه‌ (ابان).

مسعودنیا و دیگران، مینا نظرى، نجات محمدی فر.(1392) –مطالعه‌ تطبیقی حضور زن در قوه‌ مقننه‌( تحولات قب و بعد از انقلاب اسلامی ایران)، نشریه‌، زن در توسعه‌ و سیاست، دوره‌ی یازده‌هم، شماره‌(4).

مقدم و دیگران، كیوان شعبانی، سارا نژادی، فرزانه‌ زین العابدبن، معصومه‌ حسینزاده‌ تبریزی.(1400): زنان، ایثار و شهادت در دوره‌ معاصر، دو فصلنامه‌ شاهد اندیشه‌، شماره‌2، پاییز و زمستان.

موسوی و دیگران، سیدصدرالدین، مسعود درودی، انیسه‌ اسلانی كتولی.(1392) نگارش گفتمانی به‌ مشاركت زنان در انقلاب اسلامی، فصلنامه‌ علمی پژوهشی، پژوهشنامه‌ انقلاب اسلامی، سال دوم، شمار(6).

همایون، ناصر تكمیل.(1354) – برسی موقع و منزلت زن در تاریخ ایران، فرهنگ و زندگی، شماره‌ (19).

Women, Iran, Spirituality, Society, OrganizationPublished, Modernity.

بڵاو کرایەوە

2025-02-15

چۆنییەتی بەکارهێنانی سەرچاوە

خدر ک. ئ. (2025) “دۆخی ژنانی ئێران وڕۆڵیان له‌ بڵاوكراوه‌و رێكخراوه‌كاندا (1906- 1925)”, گۆڤاری زانکۆی کۆیە بۆ زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتییەکان, 8(1), pp. 156–166. doi: 10.14500/kujhss.v8n1y2025.pp156-166.

توێژینەوە هاوشێوەکان

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

تۆ دەتوانیت گەڕانی پێشکەوتو کارا بکە بۆ دۆزینەوەی توێژینەوە هاوشێوەکان بەکار بهێنیت بۆ ئەم توێژیینەوەیە.