سستبون و چالاکبونی وشە لە زمانى کوردیدا

الشريط الجانبي للمقالة

View The PDF File
منشور: ديس 31, 2020
DOI: https://doi.org/10.14500/kujhss.v3n2y2020.pp9-17
الكلمات المفتاحية:
Lexicology, Lexicon Mode, Lexicon, The Weakness of Words, Word Activation بارودۆخى فەرهەنگ, چالاکبونى وشە, سستبونى وشە, لێکسیکۆلۆجى, لێکسیکۆن

محتوى المقالة الرئيسي

عوسمان کەریم عبد الرحيم
بەشى زمانى كوردى، كۆليجى پەروەردەى بنەڕەت، زانكۆى سلێمانى، هەرێمى كوردستان، عێراق
https://orcid.org/0000-0001-7700-2723
جوانە ئەحمەد حسین
بەشى زمانى كوردى، كۆليجى پەروەردەى بنەڕەت، زانكۆى سلێمانى، هەرێمى كوردستان، عێراق
https://orcid.org/0000-0001-9007-3518
هیوا کریم حسین
بەشى زمانى كوردى، كۆليجى پەروەردەى بنەڕەت، زانكۆى سلێمانى، هەرێمى كوردستان، عێراق
https://orcid.org/0000-0003-2700-2690

الملخص

ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانى (سستبون و چالاکبونى وشە لە زمانى کوردیدا)یە، ئەو هۆکارانە شیدەکاتەوە، کە بونەتە هۆى ئەوەى بەشێک لە وشەکانى زمان لەڕوى بەکارهێنانیانەوە سستبون، بەکارهێنەرانى زمانەکە کەمتر پەنایان بۆ دەبەن، لە بەرانبەریشدا بەشێکى تریش لە وشەکان چالاکن و بەردەوام لەلایەن قسەپێکەرانییەوە بە کار دەهێنرێن، لەگەڵ ئەوەشدا وشە کە دێتە ناو فەرهەنگەوە دەشێت تەمەنى کورت، یان درێژ بێت، ئەمەش بەندە بە چالاکی و سستبونى وشەکەوە، سەرەتاى هاتنە ناوەوەى وشە  لە زمانێکى ترەوە لەگەڵ وشە بنەڕەتییەکەدا دەکەوێتە ململانێوە، ڕەنگە سەرکەوتو بێت و لە لای قسەپێکەرانییەوە پەسەند بکرێت، یان لەناو چوارچێوەی پیشەیەک وەک زاراوە بەکاربهێنرێت. لە دوو بەش پێکهاتووە; لە بەشى یەکەمى توێژینەوەکەدا بە شێوەیەکى تیۆریی، هەر دوو دیاردەکە ڕونکراونەتەوە و نمونەى پێویست بۆ چالاکبون و سستبونى وشە هێنراونەتەوە، لەگەڵ خستنەڕوى پێکهاتنى وشە و ئەو ڕێگایانەى دەبنە هۆى دەوڵەمەندکردنى فەرهەنگی زمان باس کراوە،. لە بەشی دووەمیشدا بەشێوەیەکى کارەکى (مەیدانى) نمونەکان لەو کەسانەوە وەرگیراون، کە سەردەمانێک بە گڕ و تینەوە کار و پیشەى خۆیان کردووە و بەردەوام بازاڕیان گەرم بووە، لە کۆتایی هەر پار و وەچە پارێکیشدا ئامارى وشەکان کراون و پاشان بەپێی پێکهاتەى دروستبونیان، وەک " لێکدراو و داڕێژراو و سادە و وەرگیراو و داتاشراو و گرێ" پۆلێن کراون. دواتر لە کۆتایی بەشەکەدا ئامارى سەرجەم وشەکان و پێکهاتنیان بە چارتێک خراوەتەڕو و ئەنجامە گرنگەکانى ئەم توێژینەوەیەیان پێکهێناوە، لەگەڵ ئەوەشدا گرنگییەکى باش دراوە بە لێدوانى ئەو کەسانەى چاوپێکەوتنیان لەگەڵدا کراوە و خودی خۆیان بەردەوام لە ناو کارەکەدا بون، ئەو پیشانە ئاوێتەى ژیانیان بووەو بونەتە بەشێک لە کەسایەتییان، تەنانەت وەک ناسناو بە دواى ناوەکانیانەوە پەیوەست بووە.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

تفاصيل المقالة

كيفية الاقتباس
عبد الرحيم ع. ک., حسین ج. ئ. . و حسین ه. ک. . (2020) "سستبون و چالاکبونی وشە لە زمانى کوردیدا", مجلة جامعة كويه للعلوم الإنسانية والاجتماعية, 3(2), ص 9-17. doi: 10.14500/kujhss.v3n2y2020.pp9-17.
إصدار
مجلد 3 عدد 2 (2020): الأصدار الخامس
القسم
Articles
Creative Commons License

هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

السير الشخصية للمؤلفين

عوسمان کەریم عبد الرحيم، بەشى زمانى كوردى، كۆليجى پەروەردەى بنەڕەت، زانكۆى سلێمانى، هەرێمى كوردستان، عێراق

Othman Karim Abdalrahim, is a lecturer at the department of Kurdish language, college of basic education, University of Sulaimani. He holds a BA in Kurdish language and literature from Koya University (2009), and MA in Kurdish language from Sulaimani University (2014), His research interests include linguistics, Terminology, and Dialectology.

جوانە ئەحمەد حسین، بەشى زمانى كوردى، كۆليجى پەروەردەى بنەڕەت، زانكۆى سلێمانى، هەرێمى كوردستان، عێراق

Jwana Ahmad Hussen, is a lecturer at the department of Kurdish language, college of basic education, Sulaimani University. She holds a BA in Kurdish language and literature from University of Sulaimani (1996), an MA in Kurdish language from Koya University (2008), and PHD in Kurdish language at University of Sulaimani (2014), Her research interests include linguistics, Terminology and Semantics.

هیوا کریم حسین، بەشى زمانى كوردى، كۆليجى پەروەردەى بنەڕەت، زانكۆى سلێمانى، هەرێمى كوردستان، عێراق

Hiwa Karim Hussein, is a lecturer at the department of Kurdish language, college of Basic Education, University of Sulaimani. He holds a BA in Kurdish language and literature from University of Sulaimani (1998), and MA in Kurdish literature from the same University (2013), His research interests include literature, literary texts, and literary criticism.

المراجع

بەسیر، ک. ح.، (١٩٧٨). زاراوەى کوردى. سلێمانى: کۆلێجى ئاداب، بەشى زمانى کوردى.

زادە، ت. ف.، (١٢٧٦هەتاوى). فەرهەنگی وشە دوانەکانى زمانى کوردی. ورمێ: ئینتشارانى سەلاحەدینى ئەیوبی.

سدیق، ف. ع.، (٢٠١٣). جێپەنجەى فرێزى بە لێکسیکبوو لە پەرەسەندنى فەرهەنگى کوردیدا. زانکۆى سلێمانى.

سورمێ، ن. ع.، (٢٠٠٥). ئازادى لە بەهارى تەمەنیدا - وتارى ڕۆژنامەنووسیی. هەولێر: چاپخانەى وەزارەتى پەروەردەى حکومەتى کوردستان.

سەعید، ت. م.، (٢٠٠٨). گەشەسەندن و پوكانەوەى گەنجینەى وشە لەزمانى كوردیدا. سلێمانى: نامەى ماجستێر(بڵاونەكراوە) كۆلێژى زمان، زانكۆى سلێمانى.

شنۆیی، س.، (٢٠٠١). دەروازەیەک بەرەو جیهانى کۆمپیوتەر. هەولێر: چاپخانەى وەزارەتى پەروەردە.

عەبدوڵا، ڕ. ن.، (٢٠٠٧). فەرهەنگی زمان و زاراوەسازیی کوردی. سلێمانى: چاپخانەى چوارچرا.

فتاح، م. م.، (١٩٨٤). زمانەوانى. هەولێر: کۆلێجى ئاداب، زانکۆی سلێمانى.

القاسمی، ع.، (١٩٨٥). مقدمە فی علم المصطلح. بغداد: دار الحرية.

موکریانى، گ.، (١٩٦١). فەرهەنگی مەهاباد. هەولێر: چاپخانەى کوردستان.

نورى و شکور، ڕ. -. ش.، (٢٠١٩). فەرهەنگی بەساڵاچووان لە شێوەزارى کۆیەدا - لێکۆڵینەوەیەکى کارەکییە. زانکۆى کۆیە.

رەسول, ح. ئ., ٢٠٠٩. سلێمانى: شارى مەلوول و داخراو، شارى دڵتەنگى و تینووى هەتاو [Online] بەردەستە لە: https://emrro.com/silemaniyshari.htm [لە رێككەوتى ٢٨/١٢/٢٠١٩]

امین، محەمەد دلێر (٧٠)ساڵ، ،چاوپێکەوتن هیوا کەریم. وشەى سستبوى بوارى ئەدەب ١٨/١٠/٢٠٢٠.

ڕەحیم، ئیبراهیم حەمە (٤٥)ساڵ، چاوپێکەوتن جوانە ئەحمەد. وشە سستەکانى بوارى پینەچێتى ١٥/١٠/٢٠٢٠.

سدیق، فاروق عومەر، (٧٠)ساڵ، چاوپێکەوتن عوسمان کەریم. لێکسیکۆلۆجی و ئەو وشانەى چالاکن لە زماندا ١/١٠/٢٠٢٠.

سەڕاج، حاجى عوسمانى حاجى ساڵحی، (٦٨)ساڵ، چاوپێکەوتن عوسمان کەریم. وشەى لەناوچوو ١٠/١٠/٢٠٢٠.

شەریف، حاجى عومەر محەمەد، (٦٩)ساڵ، چاوپێکەوتن عوسمان کەریم. وشەى سستووى بەرگدروو ١٧/١٠/٢٠٢٠.

عەتار، حاجى ئەحمەدی حاجى فەتحوڵای، (٦٢)ساڵ، چاوپێکەوتن عوسمان کەریم. وشە سستبووەکانى بوارى عەتار١٦/١٠/٢٠٢٠.

عەتار، هێمنى حاجى ئەحمەدى (٤٤)ساڵ، چاوپێکەوتن عوسمان کەریم. وشە چالاکەکانى بوارى عەتار، ١٦/١٠/٢٠٢٠.

عەلى، حاجى فاتمەى کچى حاجى (٧٢)ساڵ، چاوپێکەوتن جوانە ئەحمەد. وشە سستبووەکانى بوارى جلوبەرگى ئافرەتان ١٨/١٠/٢٠٢٠.

و. ڕەزا، وەستا ڕەزاى بەرگدروو، (٦٦)ساڵ، چاوپێکەوتن هیوا کەریم. وشە سستبوو و چالاکەکانى بەرگدروو ١٨/١٠/٢٠٢٠.