The (١٩٧٥-١٩٩١)پەیوەندیەکانی جەلال تاڵەبانىی لەگەڵ پارت و ڕێکخراوە سیاسیەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان توێژینەوەیەکی مێژوییە سیاسییە
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
پوختە
ئەم توێژینەوەیە دەربارەی پەیوەندییەکانی جەلال تاڵەبانىیە لەگەڵ پارت و ڕێکخراوە سیاسیەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، تاڵەبانى یەکێکە لە کەسایەتيیە دیارەکانى کورد، کە لە مێژوى هاوچەرخدا ڕۆڵێکى کاراى هەبووە. هەر لە سەرەتاى پێگەیشتنیەوە کەسایەتى دەرکەوتووە و لە قۆناغە سەرەتاکانى ژیانیدا نیشانەى ڕۆشنبیرى و سەرکردایەتى تێدا بەدى کراوە، بە هۆکارى چاڵاکیىە ڕۆشنبیرى و سیاسییەکانى. لەدواى دامەزراندنى یەکێتى نیشتیمانى کوردستان لە ساڵى ١٩٧٥دا، قۆناغێکى نوێى سیاسى لە ژیانیدا دەستپێدەکات، کە ئەویش خەباتە لەپێناو بەدیهێنانى مافەکانى گەلى کورد لە باشورى کوردستان و لە هەمان کاتدا بانگەشەى یارمەتى و هاوکارى بۆ پارچەکانى ترى کوردستان لەوانە ڕۆژهەڵاتى کوردستان و پارت و ڕێکخراوە سیاسییە کوردییەکانى ئەم پارچەیە، کە هەر لە سەرەتاوە پەیوەندیەکى توندوتۆڵى لەگەڵیان بەستاوە و بە پێى توانا هاوکارى کردون، بەتایبەتى لە بوارى ڕاهێنان و پێدانى چەک وتەقەمەنى و تەنانەت لە ڕوبەڕوبونەوەش بەرامبەر بە حکومەتى ئێرانى له ساڵی 1982دا، لە هەمان کاتدا پەیوەندى هەبووە لەگەڵ حکومەتى ئێران و بەپێى توانا هەوڵیداوە ئەو پەیوەندییە بۆ بەرژەوەندى کورد لە باشور و ڕۆژهەڵاتى کوردستان بەکار بهێنێت، بە جۆرێک، کە نەکەوێتە ژێر کاریگەرىی حکومەتى ئێرانەوە، بەڵام دوا جار و به ناچاری و به‌تایبه‌تی له ساڵی 1986 به‌دواوه كه‌وتۆته هاوپه‌یمانیه‌تیه‌وه له‌گه‌ڵیدا، کە ئەمەش قۆناغێکى دیارە لە مێژوى په‌یوه‌ندییه‌كانی تاڵەبانیدا تا ساڵی 1991. لە ئەنجامی ئەم توێژینەوەیە گەیشتینە ئەو ڕاستییەی کە تاڵەبانی پەیوەندییەکی توندوتۆڵی لەگەڵ پارت و ڕێکخراوە سیاسییەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا هەبووە لە هەمان کاتدا پەیوەندی لەگەڵ حکومەتی ئێراندا هەبوە و هەوڵی داوە ئەو پەیوەندییە لە بەرژەوەندی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بەکاربهێنێت.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
سەرچاوەکان
لیستى سه‌رچاوه‌كان
یەکەم: بڵاو کراوەکان
- کوردستان: ١٩٧٦، یەکێتى نیشتیمانى - مەکتەبى سیاسى، پرۆژەى بەرنامە و پەیڕەوى ناوەخۆى یەکێتى نیشتیمانى کوردستان.
خەباتمان: بارى ئیستاى، ١٩٧٦، لە بلاوکراوەکانى یەکێتى نیشتیمانى کوردستان.
کوردایەتى: بانگەواز، ١٩٨١، لە بلاوکراوەکانى یەکێتى نیشتیمانى کوردستان.
دووەم: بیرەوەرى
- ئەحمەد: نەوزاد عەلى، ٢٠١٠، پشکۆیەک لە خۆڵەمێشدا، بەشێکى گرینگ لە ژیاننامەى هۆمەر شێخ مووس، سوید.
- بانیخیلانى: ئەحمەد، ٢٠١٤، یادەوەرییەکانم، چ٢، چاپخانەى کاردۆ، سلێمانى.
- ڕه‌شید: سه‌ڵاح، ٢٠١٩، دیداری ته‌مه‌ن له‌ولایه‌وه تا كۆشكی كۆماری، ناوه‌ندی ڕۆشنبیری ئه‌دیبان، ب٢، سلێمانی.
- ڕێباز: ١٩٩٣، قەندیل بەغداى هەژاند، یاداشتى پیشمەرگایەتى ١٩٧٦-١٩٨٠، بەشى یەکەم، هەولێر.
- ڕەفعەتى مەلا: ١٩٩٨، ڕۆژە تەماوییەکان، سلێمانى.
- قازى: ئەمیرى، ٢٠١٤، لە بیرەوەرییە سیاسییەکانم، چ٢، چاپخانەى شڤان، سلێمانى.
- قارەمانى، ئاوات، ٢٠٠٩، ڕێگا باریکەکان یاداشتە ڕۆمان، ڕووداوەکانى ١٩٦٣-١٩٩٩، چ٢، سلیمانى.
- قانعى فەرد: عێرفان،٢٠١٣، دواى شەست ساڵ خەبات، ژیان و بیرەوەرى جەلال تاڵەبانى ١٩٣٣-١٩٦٦، ب١، بێ شوێن.
- حیسامى: کەریمى، ١٩٩١، لە بیرەوەرییەکانم ١٩٧٥-١٩٧٩، ب٥، ستۆکهۆڵم.
- چاوڕەش: مستەفا، ٢٠١٤، یادەوەرییەکانم، چ١، چاپخانەى سەردەم، ب.ش.
- مەلا بەختار: ٢٠٢٠، لەبرى بیرەوەرى، تاران.
- مەحمود: محمدى حاجى، ١٩٩٩، رۆژ ژمیرى پێشمەرگەیەک باسى رووداوەکانى (٢٠) ساڵى خەباتى شۆڕشى نوێ ى گەلەکەمان دەکات ١٩٧٦-١٩٩٦، (١٩٨٢-١٩٨٦)، ب٢، سلێمانى.
سێیەم: ئینسکلۆپیدیا
- سەعید: کەیوان،٢٠٢١، ئینسکلۆپیدیاى یەکێتى نیشتیمانى کوردستان، دەزگاى چاپ وبڵاوکردنەوەى سەروەرى، چ٤، سلێمانى.
چوارەم: پەڕتووک بە زمانى کوردى
- ئەمین: نه‌وشیروان مسته‌فا، ١٩٧٧ ، له‌كه‌ناری دانوبه‌وه تا خڕی ناوزه‌نگ، دیوی ناوه‌وه‌ی ڕووداوه‌كانی باشووری كوردستان، به‌رلین.
- ئەمین، نەوشیروان مستەفا، ١٩٩٧، پەنجەکان یەکترى ئەشکینن دیوى ناوەوەى ڕوداوەکانى کوردستانى عێراق ١٩٧٩-١٩٨٣، چ٢، سلێمانى.
- بابان زادە: کامەڕان، ٢٠٠٣، ڕێککەوتنامەى جەزائیر و ڕەهەندەکانى لەسەر کێشەى کورد لە کوردستانى باشور، چاپخانەى کەمال، سلێمانى.
- تاڵەبانى: جەلال، ١٩٨٠، جۆشدانى خەبات، لە بڵاوکراوەکانى یه‌كێتی نیشتیمانى کوردستانە، ب.ش.
- جەلال: ئیبراهیم، ٢٠١١، چەپکێک لە مێژووى کۆمەڵە، چ٣، چاپخانەى چوارچرا، ب.ش.
- چاندار: جەنگیز: ٢٠١٥، شەمەندۆفێرى میزۆپۆتامیا، و: زریان ڕۆژهەڵاتى، چاپخانەى کارۆ، ب. ش.
- حه‌مه‌ده‌مین: ئه‌حمه‌د،٢٠١٦، ڕه‌وتی چه‌پ له‌باشووری كوردستان (كۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌رانی كوردستان وه‌ك نموونه)، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر.
- حەمەد: دلێر ئەحمەد،٢٠١٩، مێژووى جوڵانەوەى نەتەوەیى ئازادیخوازی کورد لە باشورى کوردستان ١٩٧٥-١٩٩١، چاپخانەى کارۆ، سلێمانى.
- عبدالقادر: نازناز محمد، ٢٠٢٠، سیاسه‌تی ئێران به‌رامبه‌ر بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی نه‌ته‌وه‌ی كورد له‌كوردستانی عیراقدا ١٩٦١-١٩٧٢، چاپخانه‌ی ئاراس، چ2، هه‌ولێر.
- عومه‌ر: سه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان، ٢٠١٩، حزبیی شیوعیی عیراقی و مه‌سه‌له‌ی كورد ١٩٣٤-١٩٧٥، چاپخانه‌ی كارۆ، سلێمانی.
- عومه‌ر: سه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان،٢٠٠٢، یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان دامه‌زراندن و ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی شۆڕش، سه‌نته‌ری چاپ و په‌خشی نما، سلێمانی.
- کەریمى: عەلى، ١٩٩٩، ژیان وبەسەرهاتى عبدالرحمان زەبیحى، چ١، سوید.
- گەوهەرى: حامید، ١٩٩٨، ڕۆژهه‌ڵاتى کوردستان لە دە ساڵدا ١٩٧٨-١٩٨٨، چاپخانەى ڕۆژهەڵات، هەولێر.
- محەمەد: کاردۆ، ٢٠١٥، چەپکێک لە وتەکانى مام جەلال، چاپخانەى پەنجەرە، سلێمانى.
- مەحمود: هۆشمند على مه‌حمود، ٢٠١٢، ڕۆژهەڵاتى کوردستان لێکۆڵینەوەیەکە لە دۆخى سیاسى بزوتنەوەى ئازادیخوازی کورد ١٩٧٩-١٩٨٩، چ١، چاپخانەى شەهاب، هەولێر.
- مەحمود: هۆشمند على ، ٢٠٠٧، عەبدولڕەحمان قاسملوو و ژیان و ڕۆلى سیاسى لە بزوتنەوەى ئازادیخوازی کورددا ١٩٣٠-١٩٨٩، چاپخانەى شەهاب، هەولێر.
- مەحمود: هۆشمند على، ٢٠٢٢، دیدارى قاسملوو لە گێڕانەوەى زارەکیدا، چاپخانەى کارۆ، سلێمانى.
- مەلا بەختیار: ٢٠١٢، چۆن چەپکێک و کام مێژووی کۆمەڵە، چاپ و پەخشى حەمدى، ب.ش.
- نه‌جمه‌دین: پشكۆ،٢٠٢٠، كۆماری ئه‌زموونی یاد، چاپخانه‌ی هه‌ژار موكریانی، چ6، بەرگى یەکەم سلێمانی.
- نەستانى: کوێستان، ٢٠٠٨، عەبدوڵاى حەسەن زادە، ژیان و ڕۆلى سیاسى و فەرهەنگى لە بزوتنەوەى ئازادیخوازی گەلى کورددا ١٩٣٨-١٩٩٧، چ١، سلێمانى.
پێنجه‌م: په‌رتوك بەزمانى عەرەبى:
- احمد: فواد على،٢٠٠٩، الاتصال السیاسى فى الاحزاب الکوردیة، السلیمانىة، مکتب الفکر والوعى فى الاتحاد الوطنى الکردستانى.
- أوسى: سالار، ٢٠٠٨، جلال طالبانى أحداث ومواقف، دار أبعاد، بیروت.
- بروارى: صلاح،٢٠١٠، جلال طالبانى مواقف واراء، السلیمانىة، ط٢، مکتب الفکر والوعى فى الاتحاد الوطنى الکردستانى.
- عیسى: حامد مه‌حمود ، ٢٠٠٥، القضیە الکردیة فی العراق من الاحتلال البریتانى ألى الغزو الامریکى ١٩١٢-٢٠٠٤، دار العربیە للطباعة والنشر، القاهرة.
- عثمان: محمد شیخ،٢٠٢٢، تاریخ لن یختزل، السلیمانیة، مکتب الفکر والوعى فى الاتحاد الوطنى الکردستانى.
شه‌شه‌م: په‌رتوك به‌زمانی ئینگلیزی:
- Kamali: Farida Koohi, 2003, The Political Development of the Kurds in Iran Pastoral Nationalism, PALGRAVE MACMILLAN, New York.
حه‌وته‌م: تویژینەوەى زانستى
أ- بە زمانى کوردى
- ئیسماعیل: سروە قادر، ٢٠١٠، کارى بەرەیى لە کوردستان، نامەى ماستەر، زانکۆى کۆیە.
- سەعید: اسماعیل عبد الرحمان، ٢٠٢٢، سازمانى خەبات و رەوتى چەپى نوێ لە باشورى کوردستان، زانکۆى کۆیە.
ب- بە زمانى ئینگلیزى
- Sheikhmous: Omer, 2009, The Patriotic Union of Kurdistan in Iraq, Hdeologies, visions and Realities.
هه‌شته‌م: گۆڤارەکان
- ڕێبازى نوێ: ١٩٧٦، ئۆڕگانى یه‌كێتی نیشتیمانى کوردستان، خولى یەکەم، ژمارە (١).
- ڕێبازى نوێ: ١٩٨٩، شەهید بوونى دکتۆر قاسملوو خەسارەتیکێکە پڕناکرێتەوە، ژمارە (٦).
- شێخ مووس، عومەر، ٢٠١٢، سەرگوزشتەى یەکەم بەیاننامەى یەکێتى بیرەوەرییەکانى عومەر شێخ مووس، گۆڤارى کەلتور ژمارە (٥).
نۆیه‌م: ڕۆژنامەکان
أ- بەزمانى کوردى
- کوردستانى نوێ: ١٩٩٦، چاوپیکەوتن لەگەڵ مام جەلال، ژمارە (١٢٩٨).
ب- بەزمانى عەرەبى
- الشرارة: ١٩٧٥، البیان الاول للاتحاد الوطنى الکردستانى، العدد (١).
ج- بە زمانى فارسى
- اطلاعات: ١٣٥٧، حملە اکراد شورشى طالبانى بە پاسگاە ایرانى، شمارە (١٥٧٦٣).
- اطلاعات: 30/ ١١/ ١٣٥٧ شمارە (٢٢٤٦٩).
- کیهان: ٤/ ١٢/ ١٣٥٧ شمارە (41357).
ده‌یەم: سەرچاوەى ئەلیکترۆنى
- https://www.peyserpress.com/detail/بەروارى/ ٢٥/٩/٢٠٢٣/ ١١:٣٠ بەیانى
- خوشحالی: بهزاد ، ١٣٥٧- ١٣٥٩، كردستان روزهای بحران "اسناد مطبوعاتى 1357-1359"، اتحادیه‌ی میهنی، حزب دمكرات https://peshmergekan.com/kteb/kurdistan-rozhay-buhrani.pdf كردستان عراق و انقلاب، چاپ الكترونی: