دەرهاوێشتە کۆمەڵایەتی- دەرونییەکانی شڵەژانی دوای هێدمە
:
https://doi.org/10.14500/kujhss.v8n1y2025.pp82-92:
هێدمە،" ; (هێڵکە شڵەژانی دوای هێدمە،" ; (هێڵکە خێزانی هێدمەدار،" ; (هێڵکە پاڵپشتی خێزانی،" ; (هێڵکە دەرهاوێشتەی هێدمەپوختە
ئامانجی سه‌ره‌كیی له‌م توێژینه‌وه‌یه بریتییه له تێگه‌یشتن له ده‌رهاوێشته كۆمه‌ڵایه‌تی و ده‌رونییه‌كانی شڵه‌ژانی دوای هێدمه له نێوان خێزاندا، ناسین و خستنه‌ڕوی هۆكاره‌كانی دروستبونی شڵه‌ژانی دوای هێدمه. هه‌روه‌ها كاریگه‌ریی شڵه‌ژانی دوای هێدمه له‌سه‌ر ئه‌ندامانی تری خێزان، له هه‌مان كاتدا خستنەڕوی مامه‌ڵه‌ی خێزان و پاڵپشتی بۆ ئه‌و تاكانه‌ی كه شڵەژانی دوای هێدمه‌یان هه‌یه. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته توێژینەوەیەکی چۆنایەتی ئەنجامدراوە، توێژه‌ر چاوپێكه‌وتنی له‌گه‌ڵ كومه‌ڵێك بەشداربوو كردووه كه ژماره‌یان (16) کەسە لەوانەی توشبوی شڵەژانی دوای هێدمه‌ن له شاری هه‌ولێر، بەشداربووه‌كان له هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز پێكهاتبوون، بەڵام زۆرینەیان ڕەگەزی مێن، ته‌مه‌نیان له نێوان (48-6). بۆ شیكردنه‌وه‌ی داتای به‌رده‌ست، له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا، پڕوگرامی ماكس كیو دی ئه‌ی (MAXQDA) به‌كارهاتووه، ئه‌م به‌رنامه‌یه نه‌رمه‌كاڵایه‌كه/سوفتوێرێكه بۆ شیكردنه‌وه‌ی داتای چۆنایه‌تی به‌كاردێت. له ئه‌نجامی ئەم توێژینه‌وەیە ده‌ركه‌وت: كه پاڵپشتینه‌كردنی خێزان بۆ توشبوان به‌شێوه‌كی زۆر زه‌ق دەردەکەوێت. هەروەها تێپه‌ربوونی به‌شداربوان له ڕوداوی ناخۆش و هێدمه به‌شێوه‌یه‌كی دیار كاریگه‌ریی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندیی كومه‌ڵایه‌تی و خێزانییان هه‌بوه، به‌هۆی گۆڕانكاریه ده‌رونی، كۆمه‌ڵایه‌تی و جه‌سته‌ییه‌كان، هه‌روه‌ها ده‌ركه‌وتنی نیشانه‌كان دوای ئه‌زمونی ناخۆش، زۆربه‌ی بەشداربوان له‌لایه‌ن ئه‌ندامانی خێزانه‌كانیانه‌وه سەرزەنشت و لۆمه‌كراون؛ به‌هۆی ئه‌وه‌ی به هۆكاری سه‌رهه‌ڵدانی كێشه‌كان دانراون، یاخود تێنه‌گه‌یشتن له لێكه‌وته و كاریگه‌ریی هێدمه‌كه بۆ سه‌ر به‌ژداربووه‌كان وایكردووه كه مامه‌ڵه‌ی خێزان بۆ ئه‌و كه‌سانه كه‌متر یارمه‌تیده‌ربێت له چاره‌سه‌ر. پاڵپشتینه‌كردنی ئه‌ندامانی خێزان بۆ به‌ژداربوان، په‌یوه‌ندیی به لاوازیی په‌یوه‌ندیی كۆمه‌ڵایه‌تییەوە هه‌یه، ئه‌وه‌ش به‌هۆی خۆدوورگرتن له‌و مامه‌ڵه‌ی كه خێزان بەرانبەریان ده‌كات، ته‌نانه‌ت په‌یوه‌ندیی به بیرۆكه‌ی خۆكوژی و گیروگرفته‌كانی خه‌و هه‌یه. به‌شێوه‌یه‌كی كه‌متریش ده‌ركه‌وتووه كه پاڵپشتی خێزان كاریگه‌ریی زۆری هه‌یه له كه‌مكردنه‌وه‌ی نیشانه‌كانی شڵەژانی دوای هێدمه له نێو بەشداربواندا.
Downloads
سەرچاوەکان
شه‌ریف، ك.2005. سایكۆلوژیای ڕێنمایكردنی دەرونی. هه‌ولێر. چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده.
عه‌لی،ئ.2023. دەرونساغی. سلێمانی. سه‌نته‌ری زه‌هاوی بۆ لێكوڵینه‌وه‌ی فیكریی.
هه‌مه‌وه‌ند، ح.2019. فه‌رهه‌نگی دەرونزانی. سلێمانی،ناوه‌ندی سارا.
American psychiatric Association. “what is posttraumatic stress disorder (PTSD)?” November, 2022. Psychiatry.org - What is Posttraumatic Stress Disorder (PTSD)?.
American Psychiatric Association. (2013).Diagnostic and Statistical Manual of mental Disorders. Washington. American Psychiatric Association.
Brandell, J. R. (Ed.). (2014). Essentials of clinical social work. Sage Publications.
Carin Gepp (2021) What Are the Symptoms of PTSD? Available on: https://psychcentral.com/ptsd/symptoms
Cash, A. (2006). Wiley concise guides to mental health: Posttraumatic stress disorder. John Wiley & Sons.
Corcoran, J., & Walsh, J. (2010). Clinical assessment and diagnosis in social work practice. Oxford University Press.
Der Sarkissian, A., & Sharkey, J. D. (2021). Transgenerational trauma and mental health needs among Armenian genocide descendants. International journal of environmental research and public health, 18(19), 10554.
Figley, C. R., & Barnes, M. (2005). External trauma and families. Families and change, 379-401.
Hampshire CAMHS, 2024, Available on: https://hampshirecamhs.nhs.uk
Holmes, M. R., Rentrope, C. R., Korsch-Williams, A., & King, J. A. (2021). Impact of COVID-19 pandemic on posttraumatic stress, grief, burnout, and secondary trauma of social workers in the United St ates. Clinical Social Work Journal, 1-10.
Kizilhan, J. I., Friedl, N., Steger, F., Rüegg, N., Zaugg, P., Moser, C. T., & Hautzinger, M. (2019). Trauma Workbook for psychotherapy students and practitioners. Pabst Science Publishers.
Levers, L. L. (2012). An introduction to counseling survivors of trauma: Beginning to understand the context of trauma. Trauma counseling: Theories and interventions, 1-22.
Mental health Uk (2024) Types of post-traumatic stress disorder (PTSD), Available on: https://mentalhealth-uk.org/help-and-information/conditions/post-traumatic-stress-disorder-ptsd/types-of-ptsd/
Mind (2024) Post-traumatic stress disorder (PTSD). Available on: https://www.mind.org.uk/information-support/types-of-mental-health-problems/post-traumatic-stress-disorder-ptsd-and-complex-ptsd/symptoms/
Natalie Feinblatt Does Trauma Always Lead to PTSD? - Mental Health Therapy, Psychotherapy, Counseling, Coaching, Psychiatry Blog Post By Natalie Feinblatt (inclusivetherapists.com)
New York State Office of Mental Health (2023) Available on: https://omh.ny.gov/omhweb/booklets/ptsd.pdf
NHS (2022) Symptoms - Post-traumatic stress disorder - NHS (www.nhs.uk) https://www.nhs.uk/mental-health/conditions/post-traumatic-stress-disorder-ptsd/symptoms/
Schwartz,A.(2016).The complex PTSD workbook.US,california.Althea press.
Spencer, Eth (2024) Expert Q&A: Posttraumatic Stress Disorder (PTSD), Available on: https://www.psychiatry.org/Patients-Families/PTSD/Expert-Q-and-A?id=5160
Taylor-Desir ( 2022) What is Posttraumatic Stress Disorder (PTSD)? Available on: https://www.psychiatry.org/patients-families/ptsd/what-is-ptsd
WHO Africa, Trauma among children who are victims of violence, available on: https://www.afro.who.int/news/trauma-among-children-who-are-victims-violence.
Downloads
بڵاو کرایەوە
چۆنییەتی بەکارهێنانی سەرچاوە
ژمارە
بەش
License
Copyright (c) 2025 Sabat J. Mustafa, Murad H. Mohammad
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
